Jón Thoroddsen - Barmahlíð
Hlíðin mín fríða
hjalla meður græna
og blágresið blíða
og berjalautu væna,
á þér ástaraugu
ungur réð ég festa,
blómmóðir bezta!
Sá ég sól roða
síð um þína hjalla
og birtu boða
brúnum snemma fjalla.
Skuggi skauzt úr lautu,
skreið und gráa steina,
leitandi leyna.
Blómmóðir bezta,
beztu jarðargæða
gaf þér fjöld flesta
faðir mildur hæða.
Hver mun svo, er sér þig,
sálar þjáður dofa,
að gleymi guð lofa?
Hlíð, þér um haga
hlýr æ blási andi,
döggvi vordaga
dögg þig sífrjóvgandi!
Um þig aldrei næði,
af þér svo að kali,
vetur vindsvali! |
|
| Ættkvísl |
|
Euphrasia |
| |
|
|
| Nafn |
|
frigida |
| |
|
|
| Höfundur |
|
Pugsley, J. Linn. Soc., Bot. 58 : 490 (1930) |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Augnfró |
| |
|
|
| Ætt |
|
Scrophulariaceae (Grímublómaætt) |
| |
|
|
| Samheiti |
|
Euphrasia minima subsp. frigida (Pugsley) Hartl |
| |
|
|
| Lífsform |
|
Einær hálfsníkill |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Vex í þurrum jarðvegi á bökkum, mögru graslendi og flögum. |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
neðri vör hvít m gulum blett, sú efri blá |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Júlí-ág. |
| |
|
|
| Hæð |
|
0.03-0.15 (-0.25) m |
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Nokkuð breytileg, einær jurt, með granna og upprétta stöngla, sem eru ýmist ógreindir eða nokkuð marggreindir, meira eða minna hærðir. Neðstu stöngulliðirnir langir en hinir efri stuttir. Blómskipunin þéttblöðótt. Yfirleitt smávaxin, 3-15sm á hæð en getur orðið allt að 25 sm á hæð við bestu aðstæður. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Blöðin gagnstæð eða sum stakstæð, broddhærð, lensulaga, egglaga eða öfugegglaga, gróftennt með útstæðum tönnum og oft nokkuð blámenguð. Stoðblöðin kringlótt, með fleyglaga grunni og djúpum, hvössum tönnum.
Blómskipun hefst við 2-3 neðsta blaðpar. Varablómin marglit, neðri vörin hvít með gulum bletti, efri vörin bláleit. Krónan einsamhverf, pípulaga neðan til, varaskipt efst, 4-7 mm á lengd. Bikarinn hærður, grænleitur með dökkum jöðrum og taugum. V-laga broddyddir bikarflipar. Fjórir fræflar með purpurasvörtum frjóhirslum. Ein tvíblaða fræva sem verður að aflöngu hýðisaldini við þroska. Hýði stór, aflöng, greinilega sýld, greinilega leggjuð og álíka löng og bikarinn. Blómgast í júlí-ágúst.
LÍK/LÍKAR: Kirtilaugnfró sem líkist augnfró, en blóm hennar eru stærri nær alveg fjólublá, bikarar og efstu laufblöð nær eingöngu kirtilhærð. |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
|
| |
|
|
| Heimildir |
|
1,2,3,9, HKr |
| |
|
|
| Reynsla |
|
"Sagt er, að jurtin hafi samandragandi, barkandi og styrkjandi kraft, sé magastyrkjandi og eyði slími. Annars er plantan einkum þekkt fyrir, hve gott er að leggja volgt seyði af henni á vot og svíðandi augu.
Sníkir af öðrum tegundum með því að festa hárfínar sogvörtur á rótum við rætur annarra tegunda. Getur þó sjálf framleitt eigin fæðu með ljóstillífun, svo að hún er aðeins hálfsníkill." (Ág. H.) |
| |
|
|
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
Algeng um land allt.
Önnur náttúruleg heimkynni t.d.: Norðurhvel, arktísk; N Ameríka, Evrópa, Asía |
| |
|
|
|
|