Sigfús Daðason - Vængjasláttur Akureyri
mjög skreytt
reynitrjám.
Sá sem gengi um bæinn
á septemberkvöldi:
dimmur skuggi innfjarðarins
fylgdi honum á aðra hönd hvar sem hann færi,
lifandi, kvikur!
Sálarspegill!
Heilagur lundur
rís í hæðir.
Og gangi maður í lundinn
er hann þar einn með sjálfum sér.
Það gustar um limið
og fuglarnir í björtum trjákrónunum
fælast skóhljóð einmanans
og hviðra með vængjaslætti
yfir höfði hans og úti í myrkrinu.
Og upp fyrir honum rennur þá: hvílík
sú dýrð sem einmananum hlotnast.
|
| Ættkvísl |
|
Silene |
| |
|
|
| Nafn |
|
uniflora |
| |
|
|
| Höfundur |
|
Roth, Ann. Bot. (Usteri) 10: 46. 1794. |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Holurt |
| |
|
|
| Ætt |
|
Caryophyllaceae (Hjartagrasaætt) |
| |
|
|
| Samheiti |
|
Cucubalus alpinus Lam.
Oberna alpina (Lam.) Ikonn.
Oberna uniflora (Roth) Ikonn.
Silene maritima With.
Silene inflata subsp. maritima (With.) Cajander
Silene maritima subsp. alpina (Lam.) Nyman
Silene vulgaris subsp. maritima (With.) Á. Löve & D. Löve |
| |
|
|
| Lífsform |
|
Fjölær jurt |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Vex á melum og söndum. Algeng um allt land þar sem malarborinn jarðvegur eða vikur er fyrir hendi, ekki síst á öræfunum. |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Hvítur (gulhvítur) |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Júní-júlí |
| |
|
|
| Hæð |
|
0.10-0.30 m |
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Fjölær planta með mörgum greinóttum, uppsveigðum eða jarðlægum stönglum, sem vaxa upp af sömu rót, 10-30 sm á hæð. Öll er plantan hárlaus. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Laufblöðin gagnstæð, kjötkennd, lensulaga eða mjóoddbaugótt, heilrend, lensulaga, 1-2 sm á lengd.
Blómin fimmdeild, stór, fá saman eða stök á stöngulendum. Krónan hvít, um 2 sm í þvermál. Krónublöðin 1,5-2,5 sm á lengd, klofin í oddinn og þá talað um að krónublöð séu sýld. Bikarinn um 1,5 sm á lengd, oftast fimmtenntur, uppblásinn og samblaða, klukkulaga, bleikfjólublár með dekkra æðaneti. Í hverju blómi eru 10 fræflar og ein fræva. Fræflar með dökkum frjóhirslum og fræva með fjórum til sex stílum. Hýðið hnöttótt, fremur dökkt, egg- eða hjartalaga. Blómgast í júní-júlí.
LÍK/LÍKAR: Engar, auðþekkt á útblásnum bikar. |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
|
| |
|
|
| Heimildir |
|
1,2,3,9, HKr |
| |
|
|
| Reynsla |
|
"Rótina má mala og nota sem mjöl. Með blómunum var kláði læknaður. M. a. vegna þess að tegundin er algeng, vex þar sem ettir henni er tekið og hefur sérkennilegan uppblásinn bikar, eru til á henni mörg nöfn. Af þeim má nefna: Blöðrujurt, fálkapungur, flugnapungur, galtarpungur, melapungur, prestapungur og pungagras. Nafnið hjartagras er dregið af lögun aldina en laxerarfi af örvandi niðurgangsverkun plöntunnar. Börn kalla hana oft flugnabú eða flugublóm, af því að flugur álpast niður í belgvíðan bikarinn. Útbreiddur misskilningur er að plantan sé flugnaæta." (Ág.H.) |
| |
|
|
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
Algeng um mestallt landið.
Önnur náttúruleg heimkynni t.d.: Evrópa, Nýja Sjáland, Rússland, N Ameríka. |
| |
|
|
|
|