Jón Thoroddsen - Barmahlíð

Hlíðin mín fríða
hjalla meður græna
og blágresið blíða
og berjalautu væna,
á þér ástaraugu
ungur réð ég festa,
blómmóðir bezta!

Sá ég sól roða
síð um þína hjalla
og birtu boða
brúnum snemma fjalla.
Skuggi skauzt úr lautu,
skreið und gráa steina,
leitandi leyna.

Blómmóðir bezta,
beztu jarðargæða
gaf þér fjöld flesta
faðir mildur hæða.
Hver mun svo, er sér þig,
sálar þjáður dofa,
að gleymi guð lofa?

Hlíð, þér um haga
hlýr æ blási andi,
döggvi vordaga
dögg þig sífrjóvgandi!
Um þig aldrei næði,
af þér svo að kali,
vetur vindsvali!


Saxifraga aizoides
Ættkvísl   Saxifraga
     
Nafn   aizoides
     
Höfundur   L.
     
Ssp./var  
     
Höfundur undirteg.  
     
Yrki form  
     
Höf.  
     
Íslenskt nafn   Gullsteinbrjótur
     
Ætt   Steinbrjótsætt (Saxifragaceae).
     
Samheiti  
     
Lífsform   Fjölær, sígræn jurt.
     
Kjörlendi   Sól, hálfskuggi.
     
Blómlitur   Gulur oft með dökkgular dröfnur.
     
Blómgunartími   Júlí.
     
Hæð   5-20 sm
     
Vaxtarhraði  
     
 
Gullsteinbrjótur
Vaxtarlag   Laufgaðir sprotar mynda þykka breið eða gisnar þúfur
     
Lýsing   Lauf 4-22 x 1,5-4 mm, babdlaga til aflöng, ásætin, snubbótt, ydd eða með stuttan brodd, milli- til dökkgræn, ekki bláleit, heilrend eða stöku sinnum með 2 stuttar tennur við endann, oftast kögruð af tannlíkum hárum sem vita fram á við, kalkkirtlar venjulega stakir við oddinn. Blóm stök eða í stuttum, laufóttum klasa með 2-15 blóm. Krónublöð 3-7 mm, venjulega gul, oft með appelsínugulum dröfnum, stundum appelsínugul eða múrsteinsrauð.
     
Heimkynni   Heimskautasvæði í N Ameríku og N Evrópu (Ísland).
     
Jarðvegur   Rakur, fremur súr.
     
Sjúkdómar  
     
Harka   5
     
Heimildir   1
     
Fjölgun   Skipting, sáning.
     
Notkun/nytjar   Við tjarnir og læki, í beð og steinhæðir (ef hann er vökvaður vel).
     
Reynsla   Harðgerð planta. Þarf góðan jarðraka, einkum að vori. Þrífst best í grýttri steinhæð, mót norði eða norðaustri (Köhlein, Saxifragas). Afbrigðin eru bæði gróskumeiri og fallegri en aðaltegundin.
     
Yrki og undirteg.   var. atrorubens (Bertol) Sternb. Lauf þétthærð á blaðjöðrum. Krónublöð múrsteinsrauð, diskur djúpskarlatsrauður (Heimkynni: Austurríki). var. aurantiaca - Með rauðgulum blómum (ekki í RHS).
     
Útbreiðsla  
     
Gullsteinbrjótur
Gullsteinbrjótur
Gullsteinbrjótur
Gullsteinbrjótur
Gullsteinbrjótur
Gullsteinbrjótur
Lystigarður Akureyrar - Eyrarlandsstofa - Sími: 462 7487 - Netfang: gkb@akureyri.is