Í morgunsárið - Ragna Sigurðardóttir Í morgunsárið greiðir hún sér með trékambi. Hægt með föstum
strokum. Vöxturinn er svo mikill að hana kitlar í svörðinn. Hún
strýkur hendinni yfir gróðurinn. Finnur blóm springa út undir
fingurgómunum. Sóleyjar og baldursbrár. Hún leggur kambinn frá
sér. Fer út í garðinn og krýpur. Kippir upp kartöflugrösum. Rótar og
grefur með berum höndum. Djúpt ofan í moldinni finnur hún sætar og
safaríkar appelsínur.
|
| Ættkvísl |
|
Tsuga |
| |
|
|
| Nafn |
|
heterophylla |
| |
|
|
| Höfundur |
|
(Raf.) Sarg. |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Marþöll |
| |
|
|
| Ætt |
|
Þallarætt (Pinaceae) |
| |
|
|
| Samheiti |
|
|
| |
|
|
| Lífsform |
|
Sígrænt tré.eða runni. |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Hálfskuggi. |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Grænn, gulur. |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Júní. |
| |
|
|
| Hæð |
|
3-15(-70) m |
| |
|
|
| Vaxtarhraði |
|
Hægvaxta. |
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Hávaxið tré, sem verður 30-60 m hátt í heimkynnum sínum, en vex hérlendis sem Þéttvaxinn runni. Börkurinn er fremur þykkur, rauðbrúnn, krónan mjó keilulaga, toppurinn skagar langt upp, toppsprotinn næstum pensillaga, með mjög stuttar næstum láréttar hliðargreinar, endar greinanna slútandi. Ath. toppsproti slútir alltaf eins og á flestum öðrum þöllum |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Ungar greinar gulbrúnar í fyrstu, seinna dökkbrúnar, langhærðar og haldast loðnar. Brum egglaga til kúlulag, smá og hærð. Barrnálar oftast strjálar, bandlaga, 5-20 mm langar, jaðrar fínsagtenntir, oddur þverdreginn-snubbóttur, aldrei framjaðraður, ofan dökkgræn, glansandi og með rákir, að neðan með 2 hvítar loftaugarendur, hvor úr 7-8 loftaugaröðum, græna rákin mjög mjó. Könglar legglausir, aflangir, 20-25 mm langir. Köngulhreistur öfugegglaga lengri en þau eru breið, heilrend. Fræ 2-3 mm löng, vængir 4-6 mm langir. |
| |
|
|
| Heimkynni |
|
Vestur N-Ameríka, frá Alaska til Kaliforníu. |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
Djúpur, vel framræstur, frjór. |
| |
|
|
| Sjúkdómar |
|
|
| |
|
|
| Harka |
|
6 |
| |
|
|
| Heimildir |
|
1, 7 |
| |
|
|
| Fjölgun |
|
Sáning, vetrargræðlingar. |
| |
|
|
| Notkun/nytjar |
|
Í þyrpingar, í raðir, í sígræn beð skuggamegin. |
| |
|
|
| Reynsla |
|
Í Lystigarðinum eru til ein planta sem kól ögn af og til framan af, í seinni tíð er það aðeins stöku grein sem verður fyrir kali.
Hefur þrifist ágætlega í garðinum og vaxið jafnt og þétt. Planta sem gróðursett var 1988 er orðin um 1,2 m á hæð og vel það á breidd 2003. Hefur ekki gengið neitt í skógrækt hérlendis. Flott eintak til í Grasagarðinum í Reykjavík |
| |
|
|
| Yrki og undirteg. |
|
Nokkur yrki í ræktun erlendis sem vert væri að prófa, t.d.
'Argenteovariegata' þar sem endar á árssprotum eru nær hvítir;
'Conica' dvergvaxin með keilulaga vaxtarlag;
'Dumosa' sem er runnkennt yrki, lauf dökkgrænt á efra borði o. fl. |
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
|
| |
|
|
|
|