Halldór Kiljan Laxness - Heimsljós "Fegursta blómið, það lifir í huldum stað, fæstir fá nokkurntíma að sjá það, mörgum sést yfir það, nokkrir kunna ekki skil á gildi þess, þeir sem uppgötva það munu ekki sjá annað blóm síðan. Allan daginn hugsar maður um það. Þegar maður sefur dreymir mann það. Maður deyr með nafn þess á vörum."
|
| Ættkvísl |
|
Cotoneaster |
| |
|
|
| Nafn |
|
tomentosus |
| |
|
|
| Höfundur |
|
Lindl. |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Dúnmispill |
| |
|
|
| Ætt |
|
Rósaætt (Rosaceae) |
| |
|
|
| Samheiti |
|
Cotoneaster nebrodensis auct., Mespilus tomentosa Aiton (basionym) |
| |
|
|
| Lífsform |
|
Lauffellandi runni |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Sól og hálfskuggi |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Hvítur til fölbleikur |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Snemmsumars |
| |
|
|
| Hæð |
|
0,6-1 m (-2 m) |
| |
|
|
| Vaxtarhraði |
|
Fremur hægvaxta. |
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Lauffellandi, lítt greinóttur runni, með bugðóttar, þyrnalausar, baksveigðar greinar. Ungar greinar eru þaktar grárri dúnhæringu, verða hárlausar með aldrinum og eru þá með purpuragulan börk. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Laufin eru sumargræn, heilrend, leggstutt, stakstæð, blaðkan er oddbaugótt til egglaga, oft bogadregin bæði við grunninn og í ‘oddinn’, 3 til 6 sm löng með 4-5 æðastrengi á hvorri hlið, dökkgræn á efra borði og mött, verða næstum hárlaus, neðra borðið er þakið þéttri, grárri dúnhæringu.
Blómin eru 3-7 (12) í hverri blómskipun, blómskipunin er hálfsveipur, sem er endastæðir eða sjalda axlastæður. Knúbbarnir eru öfugegglaga á lóhærðum blómleggjum. Bikarblöð þríhyrnd, þéttlóhærð, græn. Krónublöðin 5 +, ögn lengri en bikarblöðin, bogadregin, hvít eða fölbleik, stundum rauðleit á ytra borði, fræflar 20, en stílar 2-3(4). Aldin eru rauð, hálfhnöttótt, hærð, 8-10 mm í þvermál, með 2-3(4) kjarna/fræ. |
| |
|
|
| Heimkynni |
|
S Evrópa. Svæðið kringum Svartahafið (meginlandsloftslag með köldum vetrum og heitum sumrum, úrkoman er alltaf mjög lítil). Í heimkynnum sínum vex runninn á runnaheiðum og í skógarjöðrum. |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
Meðalrakur, vel framræstur. |
| |
|
|
| Sjúkdómar |
|
|
| |
|
|
| Harka |
|
6 |
| |
|
|
| Heimildir |
|
1, http://www.actaplantarum.org |
| |
|
|
| Fjölgun |
|
Haustsáning, sumargræðlingar. |
| |
|
|
| Notkun/nytjar |
|
Í beð, í brekkur, í stór ker og kassa,í blönduð runnabeð, í jaðra. |
| |
|
|
| Reynsla |
|
Í Lystigarðinum eru til þrír gamlir runnar, sem þrífast mjög vel. Einnig einn runni sem sáð var til 1973 og gróðursettur í beð 1986, þrír runnar sem sáð var til 1981 og gróðursettir í beð 1985 og 1988 og einn sem sáð var til 1987 og gróðursettur í beð 1994. Allir þrífast mjög vel.
Mjög harðgerður runni sem hefur reynst afar vel Norðanlands, þar á meðal í Lystigarðinum. Kal nánast alltaf 0 t.d. á eintaki úr villtri náttúri frá Valais í Sviss í E5-P07 sem hefur verið fjölgað töluvert af hér norðanlands. |
| |
|
|
| Yrki og undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
|
| |
|
|
|
|