Í morgunsárið - Ragna Sigurðardóttir Í morgunsárið greiðir hún sér með trékambi. Hægt með föstum
strokum. Vöxturinn er svo mikill að hana kitlar í svörðinn. Hún
strýkur hendinni yfir gróðurinn. Finnur blóm springa út undir
fingurgómunum. Sóleyjar og baldursbrár. Hún leggur kambinn frá
sér. Fer út í garðinn og krýpur. Kippir upp kartöflugrösum. Rótar og
grefur með berum höndum. Djúpt ofan í moldinni finnur hún sætar og
safaríkar appelsínur.
|
| Ættkvísl |
|
Sambucus |
| |
|
|
| Nafn |
|
nigra |
| |
|
|
| Höfundur |
|
L. |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Svartyllir |
| |
|
|
| Ætt |
|
Geitblaðsætt (Caprifoliaceae). |
| |
|
|
| Samheiti |
|
|
| |
|
|
| Lífsform |
|
Lauffellandi runni. |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Sól-hálfskuggi/skjól. |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Rjómahvítur. |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Júlí. |
| |
|
|
| Hæð |
|
3-5 m (-9 m) |
| |
|
|
| Vaxtarhraði |
|
Hraðvaxta. |
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Margstofna runni með sprunginn börk, árssprotar gráleitir með stórum korkvörtum, mergur hvítur. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Blöðin gagnstæð, allt að 30 sm, smáblöð oftast 5 en geta verið 3-9. Smáblöðin langegglaga, hárlaus, hvasstennt, dökkgræn, þefill, 3-10 sm að lengd. Blómin ilmsterk, gulhvít, blómskipun sveiplík, flöt. Aldin gljáandi svört ber, æt. Þokkalega fallegir haustlitir. Ber og blóm oft notuð í lækningaskyni. |
| |
|
|
| Heimkynni |
|
Evrópa, Norður Afríka, SV Asía. |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
Frjór, rakaheldinn. |
| |
|
|
| Sjúkdómar |
|
|
| |
|
|
| Harka |
|
5 |
| |
|
|
| Heimildir |
|
= 1 |
| |
|
|
| Fjölgun |
|
Vetrar- eða sumargræðlingar, sáning. |
| |
|
|
| Notkun/nytjar |
|
Í blönduð trjá- og runnabeð. |
| |
|
|
| Reynsla |
|
Í Lystigarðinum eru til þrjár plöntur, sem sáð var til 1988 og gróðursettar í beð 1989 og 1990, hafa allta f kalið mikið. Fremur viðkvæm og hefur ekki reynst vel í LA, vex vel yfir sumar en kelur árlega mikið niður (k:4). |
| |
|
|
| Yrki og undirteg. |
|
Fjöldi yrkja í ræktun erlendis sem lítt eða ekki hafa verið reynd hérlendis. |
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
|
| |
|
|
|
|