Jón Thoroddsen - Barmahlíð
Hlíðin mín fríða
hjalla meður græna
og blágresið blíða
og berjalautu væna,
á þér ástaraugu
ungur réð ég festa,
blómmóðir bezta!
Sá ég sól roða
síð um þína hjalla
og birtu boða
brúnum snemma fjalla.
Skuggi skauzt úr lautu,
skreið und gráa steina,
leitandi leyna.
Blómmóðir bezta,
beztu jarðargæða
gaf þér fjöld flesta
faðir mildur hæða.
Hver mun svo, er sér þig,
sálar þjáður dofa,
að gleymi guð lofa?
Hlíð, þér um haga
hlýr æ blási andi,
döggvi vordaga
dögg þig sífrjóvgandi!
Um þig aldrei næði,
af þér svo að kali,
vetur vindsvali! |
|
| Ættkvísl |
|
Sambucus |
| |
|
|
| Nafn |
|
nigra |
| |
|
|
| Höfundur |
|
L. |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Svartyllir |
| |
|
|
| Ætt |
|
Geitblaðsætt (Caprifoliaceae). |
| |
|
|
| Samheiti |
|
|
| |
|
|
| Lífsform |
|
Lauffellandi runni. |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Sól-hálfskuggi/skjól. |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Rjómahvítur. |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Júlí. |
| |
|
|
| Hæð |
|
3-5 m (-9 m) |
| |
|
|
| Vaxtarhraði |
|
Hraðvaxta. |
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Margstofna runni með sprunginn börk, árssprotar gráleitir með stórum korkvörtum, mergur hvítur. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Blöðin gagnstæð, allt að 30 sm, smáblöð oftast 5 en geta verið 3-9. Smáblöðin langegglaga, hárlaus, hvasstennt, dökkgræn, þefill, 3-10 sm að lengd. Blómin ilmsterk, gulhvít, blómskipun sveiplík, flöt. Aldin gljáandi svört ber, æt. Þokkalega fallegir haustlitir. Ber og blóm oft notuð í lækningaskyni. |
| |
|
|
| Heimkynni |
|
Evrópa, Norður Afríka, SV Asía. |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
Frjór, rakaheldinn. |
| |
|
|
| Sjúkdómar |
|
|
| |
|
|
| Harka |
|
5 |
| |
|
|
| Heimildir |
|
= 1 |
| |
|
|
| Fjölgun |
|
Vetrar- eða sumargræðlingar, sáning. |
| |
|
|
| Notkun/nytjar |
|
Í blönduð trjá- og runnabeð. |
| |
|
|
| Reynsla |
|
Í Lystigarðinum eru til þrjár plöntur, sem sáð var til 1988 og gróðursettar í beð 1989 og 1990, hafa allta f kalið mikið. Fremur viðkvæm og hefur ekki reynst vel í LA, vex vel yfir sumar en kelur árlega mikið niður (k:4). |
| |
|
|
| Yrki og undirteg. |
|
Fjöldi yrkja í ræktun erlendis sem lítt eða ekki hafa verið reynd hérlendis. |
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
|
| |
|
|
|
|