Halldór Kiljan Laxness - Heimsljós

"Fegursta blómið, það lifir í huldum stað, fæstir fá nokkurntíma að sjá það, mörgum sést yfir það, nokkrir kunna ekki skil á gildi þess, þeir sem uppgötva það munu ekki sjá annað blóm síðan. Allan daginn hugsar maður um það. Þegar maður sefur dreymir mann það. Maður deyr með nafn þess á vörum."

Saxifraga umbrosa
Ættkvísl   Saxifraga
     
Nafn   umbrosa
     
Höfundur   L.
     
Ssp./var  
     
Höfundur undirteg.  
     
Yrki form  
     
Höf.  
     
Íslenskt nafn   Skuggasteinbrjótur
     
Ætt   Steinbrjótsætt (Saxifragaceae).
     
Samheiti  
     
Lífsform   Fjölær jurt, sígræn.
     
Kjörlendi   Sól, hálfskuggi.
     
Blómlitur   Hvítur/fagurrauðar doppur og gulir blettir í grunninn.
     
Blómgunartími   Júní-júlí.
     
Hæð   Allt að 35 sm
     
Vaxtarhraði  
     
 
Vaxtarlag   Sígrænn fjölæringur með blaðhvirfingar sem vaxa upp af jarðlægum sprotum, myndar lágar þúfur með tímanum.
     
Lýsing   Laufblaðkan 1,5-3 x 1-2 sm, aflöng-oddbaugótt, stundum því sem næst öfugegglaga, venjulega hárlaus. Jaðrar með 5-10 grunnar tennur, bogtenntur, tennurnar vita fram á við á hvorri hlið. Gegnsær kantur 0,2-0,3 mm breiður. Laufleggir yfirleitt 1/3-1/2 x lengd blöðkunnar, flatir með þéttkirtilhærða jaðra. Blómstilkar allt að 35 sm háir. Krónublöð um það bil 4 mm, breiðoddbaugótt, mjókka í stutta nögl, hvít með fagurrauðar doppur í miðjunni og 2 gula bletti við grunninn.
     
Heimkynni   Pýreneafjöll.
     
Jarðvegur   Meðalfrjór, fremur rakur.
     
Sjúkdómar  
     
Harka   7
     
Heimildir   = 1,2, encyclopaedia.alpinegardensociety.net/plants/Saxifraga/urbium
     
Fjölgun   Skipting, sáning.
     
Notkun/nytjar   Í fjölæringabeð, sem þekjuplanta undir trjágróður og víðar.
     
Reynsla   Harðgerð jurt. Hefur vaxið mjög lengi í görðum um allt land.
     
Yrki og undirteg.   var. primuloides 'Elliott's Variety' myndar þéttar þyrpingar, blómstrar síðla vors eða snemmsumars, blómin bleik á rauðleitum 20 sm háum stilkum (Köhlein, Saxifragas). 'Elliott's Variety' er nú undir nafninu ´Clarence Elliott'. --- Form nefnt 'Primuloides' er mjög snotur jurt, með lítil lauf, þetta form er að finna villt í Pýrenafjöllum.
     
Útbreiðsla  
     
Lystigarður Akureyrar - Eyrarlandsstofa - Sími: 462 7487 - Netfang: gkb@akureyri.is