Í morgunsárið - Ragna Sigurðardóttir Í morgunsárið greiðir hún sér með trékambi. Hægt með föstum
strokum. Vöxturinn er svo mikill að hana kitlar í svörðinn. Hún
strýkur hendinni yfir gróðurinn. Finnur blóm springa út undir
fingurgómunum. Sóleyjar og baldursbrár. Hún leggur kambinn frá
sér. Fer út í garðinn og krýpur. Kippir upp kartöflugrösum. Rótar og
grefur með berum höndum. Djúpt ofan í moldinni finnur hún sætar og
safaríkar appelsínur.
|
| Ættkvísl |
|
Dryopteris |
| |
|
|
| Nafn |
|
expansa |
| |
|
|
| Höfundur |
|
(C. Presl) Fraser-Jenk. & Jermy, Fern Gaz. vol. 11, 338. 1977. |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Dílaburkni |
| |
|
|
| Ætt |
|
Dryopteridaceae (Skjaldburknaætt) |
| |
|
|
| Samheiti |
|
Dryopteris assimilis S. Walker; Dryopteris siranensis Nakai; Lastrea expansa (C. Presl) C. Presl; Dryopteris carthusiana subsp. assimilis (S. Walker) O. Bolòs et al.; Dryopteris spinulosa subsp. assimilis (S. Walker) Schidlay; |
| |
|
|
| Lífsform |
|
Fjölær burkni (gróplanta) |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Vex í urðum, gjám, hraunsprungum, stórgrýtisurðum, grónum bollum og í kjarri. Fremur sjaldgæf, þó nokkuð algengur vestanlands en sjaldséðari í öðrum landshlutum. |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
|
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
|
| |
|
|
| Hæð |
|
0.30 - 0.80 m |
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Þýfð, mörg blöð saman í hverri þúfu, upp af uppréttum eða uppsveigðum jarðstöngli. Blaðstilkurinn er þriðjungur eða meira af lengd blaðsins, oft þétt brúnflosugur neðan til, 30-80 sm á hæð. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Blöðin stór og ljósgræn, þrí- eða fjórhálffjöðruð og egglaga. Öll blaðkan gróbær. Hliðarsmáblöðin skakktígullaga eða nær þríhyrnd, mjókka út í oddinn en breiðust neðst (4-6 sm). Þau smáblöð annarrar gráðu, sem vísa niður eru áberandi stærri en þau sem vísa upp. Smáblöð þriðju gráðu djúpsepótt eða flipótt. Flipinn á innra bleðli neðsta aðalsmáblaðsins meira en helmingi styttri en smáblaðið sjálft. Gróblettir nær kringlóttir eða grunnt nýrlaga. Gróhulan nokkuð varanleg. Gróin dökkbrún og þéttsett óreglulegum, sljóum göddum. 2n = 82.
LÍK/LÍKAR: Stóriburkni og fjöllaufungur. Dílaburkni þekkist auðveldlega frá þeim báðum á því að blaðkan er meira skipt (minnst þrífjöðruð) og með hlutfallslega lengri blaðstilk en auk þess má nefna að bleðlar hliðarsmáblaðanna eru misstórir á hvorri hlið. |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
Kýs fremur súran jarðveg, frjóan og rakan og vex best á skuggsæum stað. |
| |
|
|
| Heimildir |
|
1,2,3,9, HKr, http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=200004420; http://www.pfaf.org/database/plants.php?Dryopteris+expansa |
| |
|
|
| Reynsla |
|
|
| |
|
|
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
Allalgengur á Vestfjörðum, á nokkrum stöðum á Reykjanesskaga og Snæfellsnesi, sjaldgæfur á Norðurlandi.
Önnur náttúruleg heimkynni t.d.: N Ameríka, Evrópa |
| |
|
|
|
|