Hulda - Úr ljóðinu Sorg Þar sem blóm í laufalautum
ljúfu máli saman tala,
sem að ást og angur skilja, ?
blágresi og burknar grannir,
brönugrös og músareyra,
ljósberi og lækjarstjarna,
litlar fjólur, æruprísar,
gullmura og gleym-mér-eigi, ?
vildi ég mega minnast þín.
|
| Ættkvísl |
|
Galium |
| |
|
|
| Nafn |
|
verum |
| |
|
|
| Höfundur |
|
Linnaeus, Sp. Pl. 107 (1753) |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Gulmaðra |
| |
|
|
| Ætt |
|
Rubiaceae (Möðruætt) |
| |
|
|
| Samheiti |
|
Calathiana nivalis (L.) Delarbre
Hippion nivale (L.) F. W. Schmidt |
| |
|
|
| Lífsform |
|
Fjölær jurt |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Vex á þurrum stöðum, þar sem sólar nýtur, á grónum grundum, í mólendi og kjarri og víðar. |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Gulur |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Júní-júlí |
| |
|
|
| Hæð |
|
0.12-0.30 m |
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Skriðulir rauðleitir jarðstönglar. Ofanjarðarstönglar uppréttir, strendir, ofurlítið dúnhærðir, greindir ofan til, 12-30 sm á hæð. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Blöðin 6-10 saman í krönsum, striklaga, broddydd, með niðurorpnar rendur, 8-20 mm á lengd, dökkgræn og gljáandi á efra borði, ljósgræn og hærð á neðra borði.
Blómin fjórdeild, gul, ilmandi, 3-4 mm í þvermál, mörg saman á greindum blómskipunum úr efri blaðöxlunum. Krónublöðin, krossstæð, oddmjó, samgróin neðan til. Fræflar fjórir og ein fræva með klofinn stíl. Tvíkleyf klofaldin á beinum leggjum, slétt og hárlaus. Blómgast í júní-júlí
LÍK/LÍKAR: Engar. Auðþekkt í blóma. Lauf áþekk öðrum möðrum en mismörg í kransi eftir tegundum (sjá aðrar tegundir). |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
|
| |
|
|
| Heimildir |
|
1,2,3,9, HKr |
| |
|
|
| Reynsla |
|
"Maðran örþreyttum léttir lúa," segir Eggert Ólafsson og hefur plantan því verið nefnd ólúagras. Af blómum var gott svitadrífandi meðal, væri það drukkið heitt að kveldi. Þótti líka gott við flogaveiki og ýmsum sinateygjum. Smásöxuð og soðin með nýju, ósöltu sauðasmjöri (2 hlutar af jurtinni á móti 4 hlutum af smjörinu) er hún besti áburður á bilaðar og krepptar sinar. Duft af rót og blöðum stemmir blóð úr sárum. Rótin var oft notuð til litunar." (Ág.H.) |
| |
|
|
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
Algeng um land allt.
Önnur náttúruleg heimkynni t.d.: Temp. Asía, N Ameríka, Evrópa, Afríka ov. |
| |
|
|
|
|