Jón Helgason - úr ljóđinu Á Rauđsgili Hugrökk teygist á háum legg
hvönnin fram yfir gljúfravegg,
dumbrauðu höfði um dægrin ljós
drúpir hin vota engjarós.
|
| Ćttkvísl |
|
Pedicularis |
| |
|
|
| Nafn |
|
flammea |
| |
|
|
| Höfundur |
|
Linnaeus, in Jacq., Misc. Austr. vol. 2, 57. 1781. |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Tröllastakkur (Lúsajurt) |
| |
|
|
| Ćtt |
|
Scrophulariaceae (Grímublómaćtt) |
| |
|
|
| Samheiti |
|
|
| |
|
|
| Lífsform |
|
Fjölćr hálfsníkill |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Vex til fjalla og heiđa í deiglendi, oft í mosaţembum, í rökum fjallshlíđum og mosaríku mýrlendi. |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Dökkfjólublár - gul neđri vör |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Júní-júlí |
| |
|
|
| Hćđ |
|
0.05-0.18 m |
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Hálfsníkill, međ gildar rćtur, taliđ er ađ hann dragi nćringu frá grasvíđi og öđrum tegundum. Jurtin meira eđa minna dumbrauđleit. Stönglar blöđóttir, gildir, uppréttir, lítt greindir, strendir eđa gáróttir, nćr hárlausir, 5-18 sm á hćđ. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Fjađurskipt, stilkuđ blöđ í stofnhvirfingu. Blöđin aflöng, oft meir eđa minna fjólubláleit, smábleđlarnir tenntir.
Blómin eru leggstutt, í löngum, ţéttum, axleitum klasa á stöngulendum, hvert blóm 12-15 mm á lengd. Krónan einsamhverf, samblađa, pípulaga, bogin í endann međ dökkfjólubláum, hliđflötum hjálmi sem beygir sig yfir blómiđ. Neđri vörin gul, ţrískipt, međ kringlóttum flipum. Bikarinn bjöllulaga, grćnn međ dökkfjólubláum línum eđa blettum, fimmtenntur, klofinn stutt niđur međ tenntum flipum, 6-9 mm á lengd. Frćflar fjórir og ein frćva međ einum rauđum stíl. Blómgast í júní-júlí.
LÍK/LÍKAR: Engar. |
| |
|
|
| Jarđvegur |
|
|
| |
|
|
| Heimildir |
|
1,2,3,9, HKr |
| |
|
|
| Reynsla |
|
"Var oft áđur nefndur lúsajurt. Víđast hvar, ţar sem tegundir af ćttkvíslinni Pedicularis vaxa, er lúsanafniđ tengt viđ ţćr (pediculus merkir lús). Margir trúđu ţví, ađ húsdýr yrđu lúsug af ţví ađ éta hann. Til er sú skýring, ađ sé mikiđ um tröllastakk, sé landiđ svo lélegi, ađ dýrin ţrífist illa og sé hćttara viđ lús en ella. Líka er til, ađ seyđi af plöntunni sé notađ gegn lús á húsdýrum og sannanlega inniheldur plantan eitur, sem drepur óţrifnađ." (Ág. H.) |
| |
|
|
| |
|
|
| Útbreiđsla |
|
Víđa til fjalla á Norđur- og Austurlandi, sjaldgćfari í útsveitum. Mikiđ á hálendinu og nćr ţar suđur fyrir jökla. Sjaldgćfari á Vesturlandi og ófundinn á Suđurlandi.
Önnur náttúruleg heimkynni t.d.: Norđurhvel (N Ameríka, Grćnland, Kanada, Evrópa, Asía) |
| |
|
|
|
|