Í morgunsárið - Ragna Sigurðardóttir Í morgunsárið greiðir hún sér með trékambi. Hægt með föstum
strokum. Vöxturinn er svo mikill að hana kitlar í svörðinn. Hún
strýkur hendinni yfir gróðurinn. Finnur blóm springa út undir
fingurgómunum. Sóleyjar og baldursbrár. Hún leggur kambinn frá
sér. Fer út í garðinn og krýpur. Kippir upp kartöflugrösum. Rótar og
grefur með berum höndum. Djúpt ofan í moldinni finnur hún sætar og
safaríkar appelsínur.
|
Spergula arvensis ssp. sativa
| Ættkvísl |
|
Spergula |
| |
|
|
| Nafn |
|
arvensis |
| |
|
|
| Höfundur |
|
Linnaeus |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
ssp. sativa |
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
(Boenn.) Celak., Prodr. Fl. Böhmen vol. 3, 492. 1875. |
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Skurfa |
| |
|
|
| Ætt |
|
Caryophyllaceae (Hjartagrasaætt) |
| |
|
|
| Samheiti |
|
Spergula sativa Boenn.
Spergula arvensis var. sativa (Boenn.) Mert. & W. D. J. Koch |
| |
|
|
| Lífsform |
|
Einær jurt |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Vex í sendinni, grýttri jörð oft í flögum og ýmis konar röskuðu landi, oft við bæi. Algeng um sunnan- og suðvestanvert landið en sjaldgæf annars staðar. |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Hvítur |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Júlí-sept. |
| |
|
|
| Hæð |
|
0.10-0.25 m |
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Einær jurt. Stönglar greinóttir, kirtilhærðir, uppréttir eða skástæðir, 5-25 sm á hæð. Plantan sýnist öll slímug vegna þéttra kirtilhára. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Blöðin gulgræn, kransstæð, þráðmjó, 1-4 sm á lengd, oftast 6-8 saman í kransi, stundum fleiri.
Blómin hvít, mörg saman í skúfum á greinaendum, langleggjuð, fimmdeild, 4-6 mm í þvermál, upprétt í fyrstu en drúpa eftir blómgun. Krónublöðin snubbótt, aðeins lengri en bikarblöðin. Bikarblöðin með mjóum himnufaldi, græn eða rauðmenguð. Fræflar 5 eða 10. Ein fræva með 5 stílum. Aldin 5 tennt, gljáandi hýði. Fræin tvíkúpt og nöbbótt með mjóum himnufaldi. Blómgast í júlí og er í blóma langt fram á haust.
LÍK/LÍKAR: Flæðaskurfa (Spergularia marina) er mjög sjaldgæf tegund og nokkuð áþekk skurfu. Flæðaskurfan er mun smærri og hefur aðeins þrjá stíla á frævunni. Vex einnig aðallega í fjörum og á sjávarleirum. |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
|
| |
|
|
| Heimildir |
|
1,2,3,9, HKr |
| |
|
|
| Reynsla |
|
"Skurfa mun vera ævagömul nytjaplanta. Hún þótti góð fóðurplanta, einkum fyrir kýr, og fræ af henni voru brúkuð til manneldis. Plantan er nærandi en uppskeran er mjög lítil." (Ág.H.) |
| |
|
|
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
Algeng á Suðvesturlandi frá Hvammsfirði að Mýrdal, einnig víða frá Öræfum norður í Reyðarfjörð. Annars staðar sjaldgæfur slæðingur.
Önnur náttúruleg heimkynni t.d.: Arktísk, Evrópa, N & S Ameríka, Grænland, Ástralía og Nýja Sjáland, S Afría, Asía ov. |
| |
|
|
|
|