Jón Helgason - Úr ljóðinu Áfangar Séð hef ég skrautleg suðræn blóm
sólvermd í hlýjum garði;
áburð og ljós og aðra virkt
enginn til þeirra sparði;
mér var þó löngum meir í hug
melgrasskúfurinn harði,
runninn upp þar sem Kaldakvísl
kemur úr Vonarskarði.
|
| Ættkvísl |
|
Euphrasia |
| |
|
|
| Nafn |
|
calida |
| |
|
|
| Höfundur |
|
Yeo, Bot. Jour. Linn. Soc. 64: 359 (1971) |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Hveraaugnfró |
| |
|
|
| Ætt |
|
Scrophulariaceae (Grímublómaætt) |
| |
|
|
| Samheiti |
|
|
| |
|
|
| Lífsform |
|
Einær jurt, hálfsníkill |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Við volgrur og jarðhita og hveri. |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Hvítur-fjólublár |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Júlí-ágúst |
| |
|
|
| Hæð |
|
0.05-0.20 m |
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Mjög sjaldgæf friðlýst planta bæði skv. íslenskum. lögum og einnig skv. Bernarsamningnum. Einær jurt, sem er hálfsníkill. Stöngull uppréttur, allt að 20 cm hár. Greinar bogsveigðar-uppréttar eða uppsveigðar bera (=0) 1-5 pör, grein stöku sinnum aftur með greinar. Stöngullauf um 1-3-fleiri, stöngulliðir neðan við blómin um 1-2 5-fleiri, lengd stoðblaða breytileg. Lík E. micrantha & E. scottica í útliti, en laufin eru minni og breiðari, bikar himnukenndur, og hýði oftast frábrugðið á þann hátt að vera styttra og bogadregnara, kringluleitara. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Lauf smá, fölgræn, stöku sinnum brún- eða purpuralit, dálítið snörp eða gis-stinnhærð sjaldan kirtilhærð, blómleggir tvöfalt lengri. Stilklauf um 3-10 mm löng, aflöng eða egglaga-aflöng, grunnur bogadreginn eða fleyglaga, tennur grunnar, snubbótar eða yddar, 1-5 hvoru megin, eru með snubbótta eða sljóydda endatönn. Efri stoðblöð um 5-9 mm löng, breiðegglaga eða breið tígullaga, eru með bogadreginn eða breiðfleyglaga grunn, tennur laufa jafn langar og breiðar eða lítið eitt lengri, sjaldan miklu lengri, grunnlauf stundum skástæð.
Blóm mynda (3°-) 4°-9°horn við plöntuna/stilkinn. Bikarpípa hvít himnukennd, æðar dökkna stundum, tennur skakktígullaga. Króna (4,5-) 5-6,5 mm löng, neðri vör hvít, efri stundum lillalit. Hýði 3,5-5(-6) mm löng. stundum er bikarinn miklu styttri, lengdin jöfn tvöfaldri breiddinni eða styttri, breiðöfugegglaga eða stöku sinnum aflöng, bogadregin eða bugskert í oddinn, randhærð. Lauf ekki purpurlit á neðra borði. Bikar hvítleitur og himnukenndur nema tennurnar. Blómin oftast hvít. Hýði oftast miklu styttri en bikarinn. Talin í útrýmingarhættu.
LÍK/LÍKAR: Hveraaugnfróin er frábrugðin hinum íslensku augnfrónum að því leyti að hún er hávaxin og greinóttari, laufin eru minni og breiðari, bikar himnukenndur,hýði oftast styttra og bogadregnara, lauf minna hærð og krónan er mun stærri en hjá öðrum augnfróa-tegundum nema E. arctica ssp. tenuis. |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
|
| |
|
|
| Heimildir |
|
9, HKr, FlNoEv ? V.H. Heywood: Flora Europaea. Notulae Systematicae No. 11 - pp. 359-361 |
| |
|
|
| Reynsla |
|
|
| |
|
|
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
Á örfáum stöðum suðvestanlands, eingöngu við jarðhita. Talin vera einlend á Íslandi.
Önnur náttúruleg heimkynni t.d.: Hvergi |
| |
|
|
|
|