Ólafur Jóhann Sigurðsson - Á vordegi
Grundin eignast gullinn fífil,
geislafingur hlýir strjúka
lambakóng með lítinn hnýfil,
lambagrasið rauða og mjúka.

Vappar tjaldur, vellir spói,
verpir í broki mýrispýta.
Bráðum kveikir fenjaflói
fífublysið mjallahvíta.

Bráðum mun í morgunstillu
meðan þokan kveður dranga
ljósberi hjá lágri syllu
lyfta kolli til að anga.

Blíða daga, bjartar nætur
bugðast á með tærum hyljum
eftir laut sem litlir fætur
lásu forðum berum iljum.


Antennaria carpatica
Ættkvísl   Antennaria
     
Nafn   carpatica
     
Höfundur   (Wahlenb.) Bluff & Fingerh.
     
Ssp./var  
     
Höfundur undirteg.  
     
Yrki form  
     
Höf.  
     
Íslenskt nafn   Giljalójurt
     
Ætt   Körfublómaætt (Asteraceae).
     
Samheiti   Gnaphalium carpaticum Wahlenb.
     
Lífsform   Fjölær jurt.
     
Kjörlendi   Sól.
     
Blómlitur   Rjómalitur.
     
Blómgunartími   Júní-júlí.
     
Hæð   - 15 sm
     
Vaxtarhraði  
     
 
Giljalójurt
Vaxtarlag   Upprétt, stundum þýfð jurt, allt að 15 sm há.
     
Lýsing   Sérbýli (dioecious). Uppréttur fjölæringur (8–)30–65 sm hár (stöngulsproti greinóttur eða jarðstöngull kröftug). Engar ofanjarðarrenglur. Grunnlauf 3-5-tauga, spaðalaga til öfuglensulaga eða lensulaga, 50–200 × 4–25 mm, hvassydd, broddydd, grálóhærð eða silfur-silkihærð bæði ofan og neðan. Stöngullauf bandlaga, Allt að 11 stöngullauf á hverjum stöngli. 8–140 mm, rófuydd eða ekki. Körfur uppréttar eða drúpandi, 3–30 í sveiplíkri eða skúflíkri blómskipun. Reifablöð karlblóma 5–8 mm, reifablöð kvenblóla 7–12 mm. Stoðblöð svört, dökkbrún, ljósbrún, kasraníubrún eða ólífugræn efst. Króna karlblóma 3–5 mm; króna kvenblóma 3–6 mm. Smáhnotir 1–1.5 mm, hárlausar. Svifhárakransar karlblóma 4–6 mm, svifhárakransar kvenblóma (5–)8–10 mm.
     
Heimkynni   Fjöll í Evrópu (Pyreneafjöll, Alpafjöll, Carpatafjöll), N-Heimskautið.
     
Jarðvegur   Rakur, kalkríku,grýttur leirjarðvegur með lífrænum efnum.
     
Sjúkdómar  
     
Harka   2
     
Heimildir   1, http://botany.cz
     
Fjölgun   Skipting, sáning.
     
Notkun/nytjar   í steinhæðir, beðkanta, skrautblómabeð.
     
Reynsla   Í Lystigarðinum er ein planta sem sáð var til 2010, í uppeldisreit..
     
Yrki og undirteg.   ssp. carpatica er álitin einlend (endemísk).
     
Útbreiðsla  
     
Giljalójurt
Giljalójurt
Lystigarður Akureyrar - Eyrarlandsstofa - Sími: 462 7487 - Netfang: gkb@akureyri.is