Jónas Hallgrímsson - Úr ljóðinu Dalvísa Fífilbrekka! gróin grund!
grösug hlíð með berjalautum!
flóatetur! fífusund!
fífilbrekka! smáragrund!
yður hjá ég alla stund
uni best í sæld og þrautum;
fífilbrekka! gróin grund!
grösug hlíð með berjalautum!
|
| Ættkvísl |
|
Gentiana |
| |
|
|
| Nafn |
|
occidentalis |
| |
|
|
| Höfundur |
|
Jakow. |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Klettavöndur |
| |
|
|
| Ætt |
|
Maríuvandarætt (Gentianaceae). |
| |
|
|
| Samheiti |
|
|
| |
|
|
| Lífsform |
|
Fjölær jurt. |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Hálfskuggi. |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Dökkblár. |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Maí-júní. |
| |
|
|
| Hæð |
|
5-8 sm |
| |
|
|
| Vaxtarhraði |
|
|
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Fjölær jurt með blaðhvirfingar og langa jarðstöngla, sem geta orðið 20 sm langir, líka með renglur. Stönglarnir vaxa upp úr hvirfingarlaufunum. Laufin eru allt að 3,5 x 0,8 sm, hárlaus, legglaus, skærgræn, oddbaugótt til aflöng, hvassydd, lykja um grunninn. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Blómin eru stök, með legg og tvö gagnstæð stoðblöð sem líkjast stöngullaufinu. Bikarinn er keilulaga - pípulaga, hárlaus á yrta borði, með 5 þríhyrnda flipa, lensulaga, ydda, lengri en hálf bikarpípan og hver með lítinn flipa. Krónan er 4-5 sm, dökkblá, trektlaga með 5 baksveigða hvassa odda. Frjóþræðir eru 5, allt að 2,5 sm og bláir, festir við grunni krónupípunnar. Frjóhnappar eru gulir festir inn í 1 sm langa pípuna. Eggleg mjókkar upp og myndar stílinn, frænið er gaffalgreint. Aldinhýðið með allmörg oddvala fræ . |
| |
|
|
| Heimkynni |
|
V Pýreneafjöll. |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
Kalkríkur, framræstur. |
| |
|
|
| Sjúkdómar |
|
|
| |
|
|
| Harka |
|
|
| |
|
|
| Heimildir |
|
= www.plant-world-seeds.com/store/view-seed-item/2949, www.asturnatura.com/espicie/gentiana-occidentalis.html |
| |
|
|
| Fjölgun |
|
Sáning, skipting. |
| |
|
|
| Notkun/nytjar |
|
Í steinhæðir. Sjaldgæf og glæsileg planta með mörg, dökkblá blóm. Hún er endemísk/einlend og vex hátt í Pýreneafjöllum, í yfir 2300 m hæð. Greinist frá náskyldri tegund dvergvendi(G. acaulis) á því að klettavöndurinn er þéttvaxnari og með smærri lauf. |
| |
|
|
| Reynsla |
|
Þrífst vel í Grasagarði Reykjavíkur. Myndirnar eru teknar í Grasagarði Reykjavíkur. |
| |
|
|
| Yrki og undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
|
| |
|
|
|
|