Sigfús Daðason - Vængjasláttur Akureyri
mjög skreytt
reynitrjám.
Sá sem gengi um bæinn
á septemberkvöldi:
dimmur skuggi innfjarðarins
fylgdi honum á aðra hönd hvar sem hann færi,
lifandi, kvikur!
Sálarspegill!
Heilagur lundur
rís í hæðir.
Og gangi maður í lundinn
er hann þar einn með sjálfum sér.
Það gustar um limið
og fuglarnir í björtum trjákrónunum
fælast skóhljóð einmanans
og hviðra með vængjaslætti
yfir höfði hans og úti í myrkrinu.
Og upp fyrir honum rennur þá: hvílík
sú dýrð sem einmananum hlotnast.
|
| Ættkvísl |
|
Quercus |
| |
|
|
| Nafn |
|
petraea |
| |
|
|
| Höfundur |
|
(Matt.) Liebl. |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Vetrareik |
| |
|
|
| Ætt |
|
Beykiætt (Fagaceae). |
| |
|
|
| Samheiti |
|
Q. sessiliflora. Q. sessilis. |
| |
|
|
| Lífsform |
|
Lauffellandi tré. |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Sól og skjól. |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Grænleitur. |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Vor. |
| |
|
|
| Hæð |
|
Óvíst hversu hátt tréð verður hérlendis, en verður allt að 40 m hátt og 25 m breitt í heimkynnum sínum. |
| |
|
|
| Vaxtarhraði |
|
Vex hægt. |
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Lauffellandi tré sem getur orðið allt að 45 m hátt í heimkynnum sínum. Krónan regluleg, bolurinn nær langt upp í krónuna. Börkur líkur berkinum á sumareik (Q. robur), grár til svartbrúnn, sprunginn. Ársprotar hárlausir, ögn hnúskóttir. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Lauf 6-17 × 3-9 sm, breið- eða mjó-öfugegglaga, fleyglaga við grunninn eða þverstýfð til hálf-hjartalaga, en ekki tvíeyrð eins og hjá Q. robur, bogadregin í oddinn, jaðrar með 4-6 pör af jafnstórum, bogadregnum sepum, græn, glansandi, hárlaus ofan, ljósari, bláleit, hárlaus til dúnhærð neðan. Laufleggir 1-1,6 sm langir, gulir. Aldin aflöng hnot (akarn), sem er þroskuð fyrsta árið, eru í þyrpingum, 2-3 sm, egglaga til aflöng-egglaga, aldinskálin þéttaðlæg, dúnhærð eins og skál eða bolli í laginu. |
| |
|
|
| Heimkynni |
|
Evrópa til V Rússland. |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
Meðalþungur, þungur leirjarðvegur, frjór, rakur eða blautur, vel framræstur. Sýrustig skiptir ekki máli. |
| |
|
|
| Sjúkdómar |
|
Hefur mikla mótstöðu gegn hunangssvepp. |
| |
|
|
| Harka |
|
Z4 |
| |
|
|
| Heimildir |
|
= 1, http://www.pfaf.org |
| |
|
|
| Fjölgun |
|
Sáning. Fræið veslast fljótt upp ef það fær að þorna. Það er hægt að geyma fræið á rökum og svölum stað yfir veturinn en best er að sá því úti í sáningarbeði strax og það hefur þroskast, en það þarf að verja fræið fyrir músum. Fáeinum fræjum er hægt að sá í djúpa potta og setja í sólreit. Plönturnar mynda djúpa stólparót og það þarf að gróðursetja þær á framtíðarstaðinn jafn fljótt og kostur er, staðreyndin er sú að fræ sem sáð er á framtíðarstað trésins myndar bestu trén. Trén ættu ekki að vera í fræbeði í gróðrarstöð lengur en í 2 sumur án þess að vera hreyfð (á við erlendis) annars verður erfitt að flytja þau. |
| |
|
|
| Notkun/nytjar |
|
Stakstæð tré. Þrífst best í djúpum, frjóum leirjarðvegi. Ungar plöntur þola talsverðan hliðarskugga. Þrífst vel í þungum leirjarðvegi og í blautum jarðvegi svo fremi að jarðvegurinn sé ekki vatnsósa langtímum saman. Þrífst illa í þurrum og grunnum jarðvegi en er að öðru leyti þurrkþolin þegar plantan hefur komið sér fyrir í jarðveginum. Þolir að vera áveðurs en þolir ekki saltúða frá hafi. Tréð blómstrar á ársprotana að vorinu, fræið þroskast samsumars. Ekki er vitað til þess að eikur hafi blómstrað og þroskað fræ hérlendis. Myndar oft blendinga með öðrum tegundum af ættkvíslinni. |
| |
|
|
| Reynsla |
|
Í Lystigarðinum er til ein planta undir þessu nafni sem var sáð til 1991 og gróðursett í beð 2001. Kelur talsvert. |
| |
|
|
| Yrki og undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
|
| |
|
|
|
|