Jón Thoroddsen - Barmahlíð
Hlíðin mín fríða
hjalla meður græna
og blágresið blíða
og berjalautu væna,
á þér ástaraugu
ungur réð ég festa,
blómmóðir bezta!
Sá ég sól roða
síð um þína hjalla
og birtu boða
brúnum snemma fjalla.
Skuggi skauzt úr lautu,
skreið und gráa steina,
leitandi leyna.
Blómmóðir bezta,
beztu jarðargæða
gaf þér fjöld flesta
faðir mildur hæða.
Hver mun svo, er sér þig,
sálar þjáður dofa,
að gleymi guð lofa?
Hlíð, þér um haga
hlýr æ blási andi,
döggvi vordaga
dögg þig sífrjóvgandi!
Um þig aldrei næði,
af þér svo að kali,
vetur vindsvali! |
|
| Ættkvísl |
|
Galium |
| |
|
|
| Nafn |
|
odoratum |
| |
|
|
| Höfundur |
|
(L.) Scop. |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Möðrubróðir (Ilmmaðra) |
| |
|
|
| Ætt |
|
Möðruætt (Rubiaceae). |
| |
|
|
| Samheiti |
|
Asperula odorata |
| |
|
|
| Lífsform |
|
Fjölær jurt. |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Hálfskuggi (sól). |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Hvítur. |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Júní-júlí. |
| |
|
|
| Hæð |
|
10-40 sm |
| |
|
|
| Vaxtarhraði |
|
|
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Fjölær jurt, allt að 45 sm. Stönglar 4-hyrndir, uppréttir, dúnhærðir á stöngulliðum, jarðrenglur skríða, greinóttar, hálf-neðanjarðar, þurrkaðir sprota eru með heylykt.
|
| |
|
|
| Lýsing |
|
Lauf allt 50 x 14 mm, 6-9 kransar, oddbaugótt til lensulaga eða öfuglensulaga, hvassydd til ydd, jaðrar snarpir og randhærðir til broddóttir, stinnir, hárlaus. Blómin hvít í strjálum, endastæðum sveip-kvíslskúf með blómstöngul. Krónan allt að 7 mm, trektlaga, krónupípan dúnhærð innan, flipar útstæðir, baksveigðir, aflangir, snubbóttir. Aldin allt að 3 mm, broddhærð.
blómin lítil í toppum efst á blómstönglum, nær bikarlaus, krónublöð fjögur blöðin lensulaga í mörgum krönsum upp ferkantaða stönglana, heilrend |
| |
|
|
| Heimkynni |
|
Evrasía, N Afríka. |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
Vel rakur, frjór. |
| |
|
|
| Sjúkdómar |
|
|
| |
|
|
| Harka |
|
5 |
| |
|
|
| Heimildir |
|
= 1 |
| |
|
|
| Fjölgun |
|
Skipting, sáning. |
| |
|
|
| Notkun/nytjar |
|
Þekju, undirgróður, undir tré og runna (svo og milli burkna og víðar).
Er algeng skógarbotnsplanta í Evrópu. |
| |
|
|
| Reynsla |
|
Harðgerð planta sem gefur frá sér sætan ilm þegar hún er þurrkuð. Ekkert sérlega eftirsóknarverð garðplanta fremur en gulmaðra (Galium verum) og krossmaðra (Galium boreale,) en þær má auðvitað flytja á klappir eða í blómaengið við sumarbústaðinn. |
| |
|
|
| Yrki og undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
|
| |
|
|
|
|