Í morgunsárið - Ragna Sigurðardóttir Í morgunsárið greiðir hún sér með trékambi. Hægt með föstum
strokum. Vöxturinn er svo mikill að hana kitlar í svörðinn. Hún
strýkur hendinni yfir gróðurinn. Finnur blóm springa út undir
fingurgómunum. Sóleyjar og baldursbrár. Hún leggur kambinn frá
sér. Fer út í garðinn og krýpur. Kippir upp kartöflugrösum. Rótar og
grefur með berum höndum. Djúpt ofan í moldinni finnur hún sætar og
safaríkar appelsínur.
|
| Ættkvísl |
|
Gentiana |
| |
|
|
| Nafn |
|
purpurea |
| |
|
|
| Höfundur |
|
L. |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Purpuravöndur |
| |
|
|
| Ætt |
|
Maríuvandarætt (Gentianaceae). |
| |
|
|
| Samheiti |
|
|
| |
|
|
| Lífsform |
|
Fjölær jurt. |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Sól - hálfskuggi. |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Purpurarauður utan, gulleitur með purura dröfnum að innan. |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Ágúst. |
| |
|
|
| Hæð |
|
40-80 sm |
| |
|
|
| Vaxtarhraði |
|
|
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Uppréttur fjölæringur, 20-60 sm hár, holir stönglar með egglensulaga, 5-tauga lauf, laufin gagnstæð, neðri laufin með legg, þau efri legglaus. Líkist gulvendi í vaxtarlagi. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Grunnlaufin að 20 x 5 sm, egglaga-aflöng eða egglensulaga, ydd, með legg, bogstrengjótt, 5 tauga.
Stór, upprétt, legglaus blómin,5-10 saman í höfði á stöngulendum, stöku sinnum líka í efstu blaðöxlum. Blómin bjöllulaga, dálítið útbreiddari efst með 5-8 snubbótta krónuflipa, purpurarauð utan, gulleit með purura dröfnum að innan. Auðgreind frá náskyldum tegundum á stórum, klofnum, slíðurlíkum bikar og snubbóttum bikarflipum sem eru breiðastir um miðju.
|
| |
|
|
| Heimkynni |
|
Alpa- og Savoy-fjöll frá Austurríki til N Ítalíu, Appenninafjöll, S Noregur. |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
Djúpur, frjór, rakaheldinn, framræstur. |
| |
|
|
| Sjúkdómar |
|
Engir. |
| |
|
|
| Harka |
|
5 |
| |
|
|
| Heimildir |
|
= 1,2 |
| |
|
|
| Fjölgun |
|
Sáning að hausti. |
| |
|
|
| Notkun/nytjar |
|
Í fjölæringabeð. |
| |
|
|
| Reynsla |
|
Er á mikilli stólparót og þolir illa allan flutning/hnjask, best að grisja sáningar fremur en prikla út. |
| |
|
|
| Yrki og undirteg. |
|
Yrkið 'Nana' er um það bil 25 sm á hæð. |
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
|
| |
|
|
|
|