Jón Helgason - úr ljóðinu Á Rauðsgili Hugrökk teygist á háum legg
hvönnin fram yfir gljúfravegg,
dumbrauðu höfði um dægrin ljós
drúpir hin vota engjarós.
|
| Ættkvísl |
|
Gentiana |
| |
|
|
| Nafn |
|
septemfida |
| |
|
|
| Höfundur |
|
Pall. |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Klukkuvöndur |
| |
|
|
| Ætt |
|
Maríuvandarætt (Gentianaceae). |
| |
|
|
| Samheiti |
|
|
| |
|
|
| Lífsform |
|
Fjölær jurt. |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Sól, hálfskuggi. |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Dökkblár eða purpura. |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Júlí-ágúst. |
| |
|
|
| Hæð |
|
30-35 sm |
| |
|
|
| Vaxtarhraði |
|
|
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Fjölæringur. Margir jarðlægir til uppréttir stönglar, allt að 30 sm, 10-16 liðir. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Lauf breytileg, þau neðstu hreisturlík, þau næstu egg- og hjartalaga, þau efstu (á stönglinum) mjó-egglaga og hjartalaga eða lensulaga til bandlaga, mjókka í endann, stærstu laufin allt að 4 x 2,5 sm.
Blóm 1-5 saman í blaðöxlum efstu laufa. Bikarflipar, krónuflipar og fræflar 5-7. Bikarflipar 6-12 mm, flipar uppréttir, breytilegir að lögun, um það bil jafnlangir og pípan. Króna 2,5-4 sm, bjöllulaga, dökkblá eða purpura, stundum gulhvít eða nær hvít við grunninn. Krónuflipar þríhyrndir, yddir. Ginleppar kögraðir eða klofnir í mjóar ræmur. Aldinhýði leggstutt.
|
| |
|
|
| Heimkynni |
|
Tyrkland, N Íran, Kákasus. |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
Djúpur, frjór, framræstur, meðalrakur. |
| |
|
|
| Sjúkdómar |
|
|
| |
|
|
| Harka |
|
3 |
| |
|
|
| Heimildir |
|
= 1, 2 |
| |
|
|
| Fjölgun |
|
Skipting að vori (bestur ef honum er sjaldan skipt), sáning að hausti, stöngulgræðlingar fyrir blómgun. |
| |
|
|
| Notkun/nytjar |
|
Í fjölæringabeð, í kanta, í steinhæðir. |
| |
|
|
| Reynsla |
|
Mjög auðveld í ræktun, blómviljug tegund, harðgerð, nokkrar plöntur eru í E4 meðal annars frá 1992. Skipta sem sjaldnast eins og öðrum vöndum. |
| |
|
|
| Yrki og undirteg. |
|
'Doeringiana' er 15 sm há, djúp blá blóm.
'Hascombensis' er með upprétta stöngla, allt að 30 sm háa, með margblóma klasa af mjóum bjöllulaga blómum, dálítið ljósari á lit en blóm aðaltegundarinnar, með dökkar freknur á innra borði (talin vera blendingur af G. septemfida f. latifolia og G. septemfida v. lagodechiana Kuzn.).
'Latifolia' er með breið blöð.
f. olivana er þéttvaxin, upprétt,12-15 sm há planta með mörg dökkblá blóm í kollum, flest með 6-7 flipa.
var. cordifolia (Koch) Boiss. Stönglar, stuttir, jarðlægir. Lauf breiðari, hálfkringlótt til breið-hjartalaga, blómin stök eða fá.
var. lagodechiana Kusn. er með greinótta stöngla, blómin stök, hikarpípa stutt, flipar samandregnir við grunninn.
|
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
|
| |
|
|
|
|