Í morgunsárið - Ragna Sigurðardóttir Í morgunsárið greiðir hún sér með trékambi. Hægt með föstum
strokum. Vöxturinn er svo mikill að hana kitlar í svörðinn. Hún
strýkur hendinni yfir gróðurinn. Finnur blóm springa út undir
fingurgómunum. Sóleyjar og baldursbrár. Hún leggur kambinn frá
sér. Fer út í garðinn og krýpur. Kippir upp kartöflugrösum. Rótar og
grefur með berum höndum. Djúpt ofan í moldinni finnur hún sætar og
safaríkar appelsínur.
|
| Ættkvísl |
|
Colchicum |
| |
|
|
| Nafn |
|
bulbocodium |
| |
|
|
| Höfundur |
|
Ker.-Gawler. |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Vorlilja |
| |
|
|
| Ætt |
|
Liljuætt (Liliaceae). |
| |
|
|
| Samheiti |
|
Colchicum vernum (L.) Ker.-Gawler, Bulbocodium vernum L. |
| |
|
|
| Lífsform |
|
Fjölær jurt. |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Sól. |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Bleikpurpura. |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Apríl-júní. |
| |
|
|
| Hæð |
|
7-10 sm |
| |
|
|
| Vaxtarhraði |
|
|
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Fjölæringur með rótarhnýði sem er aflangt, allt að 3 sm í þvermál, hreistrin næstum svört. Lauf 3 eða 4, koma um leið og blómin en ná fullri stærð seinna, verða allt að 15 x 1,5 sm, með slíður við grunninn og útstæða blöðku. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Blóm stök (sjaldan 2 eða 3) rétt ofan við yfirborð jarðar, 4-8,5 sm, bleikpurpura, sjaldan hvít. Blómhlífarblöð band-lensulaga, ydd, tennt við grunninn. Blómhlíf með 6 ósamvaxin blöð, hvert skipt í tungu og langa mjóa nögl, neglur samvaxnar á tönnum eða eyrnablöðum við grunn tungunnar og mynda því pípu. Fræflar 6 með granna frjóþræði, festir við grunn tungunnar. Egglag yfirsætið, en neðanjarðar, 3-hólfa með mörg eggbú. Stíll með 3 frænissepa efst, óskiptur neðantil. Fræ hnöttótt. |
| |
|
|
| Heimkynni |
|
Pýreneafjöll, SV & SM Alpar. |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
Meðalfrjór. vel framræstur, rakaheldinn. |
| |
|
|
| Sjúkdómar |
|
|
| |
|
|
| Harka |
|
|
| |
|
|
| Heimildir |
|
= 2, www.inaturalist.org/taxa/131603-Colchicum-bulbocodium |
| |
|
|
| Fjölgun |
|
Sáning (nýtt fræ), skipting á hnausnum þegar plantan er í dvala. Hnýði sett niður í ágúst, 10-15 sm djúpt. |
| |
|
|
| Notkun/nytjar |
|
Í kanta, í steinhæðir. Verður langlíf þar. Þetta er eitruð planta. |
| |
|
|
| Reynsla |
|
Í Lystigarðinum eru til tvær plöntur undir þessu nafni, til annarrar var sáð 1989 og hún gróðursett í beð 1992, hin kom sem hnýði sem voru gróðursett í beð 2010, þrífst vel. |
| |
|
|
| Yrki og undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
|
| |
|
|
|
|