Vorið góða, grænt og hlýtt (Heinrich Heine, þýðing) Vorið góða, grænt og hlýtt,
græðir fjör um dalinn,
allt er nú sem orðið nýtt,
ærnar, kýr og smalinn.
Kveður í runni, kvakar í mó
kvikur þrastasöngur;
eins mig fýsir alltaf þó:
aftur að fara í göngur.
|
| Ættkvísl |
|
Philadelphus |
| |
|
|
| Nafn |
|
coronarius |
| |
|
|
| Höfundur |
|
L. |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Snækóróna |
| |
|
|
| Ætt |
|
Hindarblómaætt (Hydrangaceae). |
| |
|
|
| Samheiti |
|
Philadelphus caucasicus Koehne |
| |
|
|
| Lífsform |
|
Lauffellandi runni. |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Sól eða hálfsk.uggi. |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Rjómahvítur. |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Snemmsumars. |
| |
|
|
| Hæð |
|
2-3 m |
| |
|
|
| Vaxtarhraði |
|
Vex fremur hratt. |
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Lauffellandi runni, allt að 3 m hár, börkur dökkbrúnn, flagnar hægt á öðru ári, ársprotar ögn dúnhærðir, verða hárlausir. Axlabrum hulin. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Lauf 4,5-9 × 2-4,5 sm, egglaga, að mestu hárlaus, en dúnhærð á stærstu æðastrengjunum og í strengjakrikunum á neðra borði. Jaðrar óreglulega og grunntenntir, grunnur snubbóttur eða hvassyddur, oddur langdreginn. Blómin 5-9 í stuttum, endastæðum klösum, rjómahvít, ilma mikið, 2,5-3 sm í þvermál, bikarblöð þríhyrnd, ydd, hárlaus. Fræflar um 25 talsins, skífa og stíll hárlaus. Fræin með langan hala. |
| |
|
|
| Heimkynni |
|
SA Evrópa, Litla Asía, Kákasus. |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
Meðalfrjór, meðalrakur, vel framræstur. |
| |
|
|
| Sjúkdómar |
|
|
| |
|
|
| Harka |
|
5 |
| |
|
|
| Heimildir |
|
= 1, http://www.practicalplants.org |
| |
|
|
| Fjölgun |
|
Fræ þarf helst 1 mánaðar forkælingu. Sáið í febrúar á bjartan stað í sólreit. Þegar smáplönturnar eru orðnar nógu stórar til að handfjatla þær er þeim dreifplantað hverri í sinn pott og þær hafðar í gróðurhúsi fyrsta veturinn. Gróðursetjið þær á framtíðarstaðinn síðla næsta vor eða snemmsumars þegar frosthættan er liðin hjá.
Sumargræðlingar, 7-10 sm langir, eru teknir í ágúst og settir í skugga í sólreit. Gróðursettir vorið eftir. Rætast vel.
Vetrargræðlingar, 15-25 sm með hæl, eru settir í desember (erlendis) í skjólgott beð úti. Rætist nokkuð vel.
Sveiggræðsla að sumrinu er mjög auðveld.
|
| |
|
|
| Notkun/nytjar |
|
Sem stakstæður runni, í þyrpingar, í blönduð beð. Auðræktuð planta, sem þrífst vel í hvaða meðalfrjóum jarðvegi sem er. Þolir magran jarðveg. Lifir í hálfskugga en þrífst best á sólbjörtum stað, þar sem plantan blómstrar mikið. Runninn þolir allt að – 25 °C. Blómin ilma mikið, ilmurinn minnir á appelsínu. Runnarnir þola vel snyrtingu. Það er hægt að klippa 3 hvern sprota niður við jörð árlega til að hvetja til vaxtar nýrra sprota og meiri blómgunar. Vex hratt. Runninn hefur tilhneigingu til að mynda rótarskot og mynda þykkni. |
| |
|
|
| Reynsla |
|
Í Lystigarðinum er til ein planta sem sáð var til 2001 og gróðursett í beð 2004 og önnur sem sáð var til 2007 og gróðursett í beð 2011, óvíst hvort plönturnar standa undir nafni. Meðalharðgerður. Þarf að snyrta árlega, má klippa alveg niður.
|
| |
|
|
| Yrki og undirteg. |
|
'Deutziiflorus' ofl. |
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
|
| |
|
|
|
|