Vorið góða, grænt og hlýtt (Heinrich Heine, þýðing) Vorið góða, grænt og hlýtt,
græðir fjör um dalinn,
allt er nú sem orðið nýtt,
ærnar, kýr og smalinn.
Kveður í runni, kvakar í mó
kvikur þrastasöngur;
eins mig fýsir alltaf þó:
aftur að fara í göngur.
|
Ættkvísl |
|
Philadelphus |
|
|
|
Nafn |
|
coronarius |
|
|
|
Höfundur |
|
L. |
|
|
|
Ssp./var |
|
|
|
|
|
Höfundur undirteg. |
|
|
|
|
|
Yrki form |
|
|
|
|
|
Höf. |
|
|
|
|
|
Íslenskt nafn |
|
Snækóróna |
|
|
|
Ætt |
|
Hindarblómaætt (Hydrangaceae). |
|
|
|
Samheiti |
|
Philadelphus caucasicus Koehne |
|
|
|
Lífsform |
|
Lauffellandi runni. |
|
|
|
Kjörlendi |
|
Sól eða hálfsk.uggi. |
|
|
|
Blómlitur |
|
Rjómahvítur. |
|
|
|
Blómgunartími |
|
Snemmsumars. |
|
|
|
Hæð |
|
2-3 m |
|
|
|
Vaxtarhraði |
|
Vex fremur hratt. |
|
|
|
|
|
|
Vaxtarlag |
|
Lauffellandi runni, allt að 3 m hár, börkur dökkbrúnn, flagnar hægt á öðru ári, ársprotar ögn dúnhærðir, verða hárlausir. Axlabrum hulin. |
|
|
|
Lýsing |
|
Lauf 4,5-9 × 2-4,5 sm, egglaga, að mestu hárlaus, en dúnhærð á stærstu æðastrengjunum og í strengjakrikunum á neðra borði. Jaðrar óreglulega og grunntenntir, grunnur snubbóttur eða hvassyddur, oddur langdreginn. Blómin 5-9 í stuttum, endastæðum klösum, rjómahvít, ilma mikið, 2,5-3 sm í þvermál, bikarblöð þríhyrnd, ydd, hárlaus. Fræflar um 25 talsins, skífa og stíll hárlaus. Fræin með langan hala. |
|
|
|
Heimkynni |
|
SA Evrópa, Litla Asía, Kákasus. |
|
|
|
Jarðvegur |
|
Meðalfrjór, meðalrakur, vel framræstur. |
|
|
|
Sjúkdómar |
|
|
|
|
|
Harka |
|
5 |
|
|
|
Heimildir |
|
= 1, http://www.practicalplants.org |
|
|
|
Fjölgun |
|
Fræ þarf helst 1 mánaðar forkælingu. Sáið í febrúar á bjartan stað í sólreit. Þegar smáplönturnar eru orðnar nógu stórar til að handfjatla þær er þeim dreifplantað hverri í sinn pott og þær hafðar í gróðurhúsi fyrsta veturinn. Gróðursetjið þær á framtíðarstaðinn síðla næsta vor eða snemmsumars þegar frosthættan er liðin hjá.
Sumargræðlingar, 7-10 sm langir, eru teknir í ágúst og settir í skugga í sólreit. Gróðursettir vorið eftir. Rætast vel.
Vetrargræðlingar, 15-25 sm með hæl, eru settir í desember (erlendis) í skjólgott beð úti. Rætist nokkuð vel.
Sveiggræðsla að sumrinu er mjög auðveld.
|
|
|
|
Notkun/nytjar |
|
Sem stakstæður runni, í þyrpingar, í blönduð beð. Auðræktuð planta, sem þrífst vel í hvaða meðalfrjóum jarðvegi sem er. Þolir magran jarðveg. Lifir í hálfskugga en þrífst best á sólbjörtum stað, þar sem plantan blómstrar mikið. Runninn þolir allt að – 25 °C. Blómin ilma mikið, ilmurinn minnir á appelsínu. Runnarnir þola vel snyrtingu. Það er hægt að klippa 3 hvern sprota niður við jörð árlega til að hvetja til vaxtar nýrra sprota og meiri blómgunar. Vex hratt. Runninn hefur tilhneigingu til að mynda rótarskot og mynda þykkni. |
|
|
|
Reynsla |
|
Í Lystigarðinum er til ein planta sem sáð var til 2001 og gróðursett í beð 2004 og önnur sem sáð var til 2007 og gróðursett í beð 2011, óvíst hvort plönturnar standa undir nafni. Meðalharðgerður. Þarf að snyrta árlega, má klippa alveg niður.
|
|
|
|
Yrki og undirteg. |
|
'Deutziiflorus' ofl. |
|
|
|
Útbreiðsla |
|
|
|
|
|
|
|