Páll Ólafsson, Ljóðið Vetrarkveðja Margt er gott að muna þér
þó mér þú fyndist langur.
Farðu vel, þú færðir mér
fögnuð bæði og angur.
Þó að nísti frostið fast
og fölni grænir hagar
eftir þetta kuldakast
koma betri dagar.
|
| Ættkvísl |
|
Picea |
| |
|
|
| Nafn |
|
mariana |
| |
|
|
| Höfundur |
|
(Mill.) BSP. |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Svartgreni |
| |
|
|
| Ætt |
|
Þallarætt (Pinaceae). |
| |
|
|
| Samheiti |
|
P. nigra Ait., P. brevifolia Peck |
| |
|
|
| Lífsform |
|
Sígrænt tré. |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Sól, hálfskuggi. |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Kk reklar gulir, kvk reklar rauðir. |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Maí-júní. |
| |
|
|
| Hæð |
|
5-13 m |
| |
|
|
| Vaxtarhraði |
|
|
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Tré, 6-20 m hátt í heimkynnum sínum, stöku sinnum allt að 30 m hátt. Króna mjó-keilulaga, oft óregluleg. Árssprotar rauðbrúnir, kirtilhærðir með rauðleitum hárum. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Börkur rauðbrúnn, hreistrugur. Greinar grannar, oft slútandi, ungar greinar rauðbrúnar með þétt kirtilhár. Brum gild, u.þ.b. 5 mm löng, ydd eða snubbótt, ljósrauð, kvoðulaus, neðstu brumhlífar sýllaga, brumoddar framstæðir. Barrnálar mjög þéttstæðar, 7-12(-18) mm langar, daufgrænar til blágrænar, stinnar og stífar, ferhyrndar, beinar eða dálítið bognar. Nálarnar ilma ef þær eru núnar! Þær skiptast ekki neðan til á greinunum, eru að ofan með 1-2 loftaugaraðir hvoru megin og að neðan með 3-4, hvítleitar. Nálanabbar flatir, ekki úttútnaðir. Könglar egg- til snældulaga (gulrótarlaga), rauðbrúnir svo lengi sem þeir eru lokaðir, seinna grábrúnir, 2-3 sm langir, allt að 1,5 sm breiðir, hanga mörg ár á trénu. Köngulhreistur stinn, trékennd, kringlótt ofan, jaðar fíntenntur. Hreisturblöðkur miklu styttri. Fræ súkkulaðibrún, vængur 10 mm langur. |
| |
|
|
| Heimkynni |
|
N N Ameríka. |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
Rakur, frjór, djúpur, léttsúr. |
| |
|
|
| Sjúkdómar |
|
|
| |
|
|
| Harka |
|
2 |
| |
|
|
| Heimildir |
|
1,7,9 |
| |
|
|
| Fjölgun |
|
Sáning, sumargræðlingar í þokuúðun, vetrargræðlingar. |
| |
|
|
| Notkun/nytjar |
|
Í þyrpingar, sem stakstæð tré, ef til vill í skógrækt, í raðir, í limgerði. |
| |
|
|
| Reynsla |
|
Tré sem keypt var 1985 er til í Lystigarðinum. Þrífst vel.
Harðgert, afar nægjusamt, hægvaxta, skýla ungplöntum. Fyrst gróðursett 1952 á Hallormstað. Mjög fallegt eintak er til í Lystigarðinum (sbr. mynd) í J2 (tréð kom frá Vöglum 1985 - G01), hefur ekkert kalið. Nær um 250 ára aldri. |
| |
|
|
| Yrki og undirteg. |
|
Fjölmörg yrki í ræktun í USA sem vert væri að prófa hérlendis. Til dæmis 'Aurea' nálar með gullnu ívafi. 'Beissneri', smávaxin hægvaxta, að 5 m. 'Beissneri Compacta' að 2 m. 'Doumettii' smávaxin eða aðeins að 6m. 'Pendula', 'Nana', 'Fastigiata' og fleiri (= 1, z2). |
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
Harðgert og fremur fallegt sem ungt tré, en gömul eru ekki eins mikið til prýði. Gerir litlar kröfur og myndar oft stóra skóga, þrífst líka í svölu votlendi. |
| |
|
|
|
|