Halldór Kiljan Laxness - Heimsljós "Fegursta blómið, það lifir í huldum stað, fæstir fá nokkurntíma að sjá það, mörgum sést yfir það, nokkrir kunna ekki skil á gildi þess, þeir sem uppgötva það munu ekki sjá annað blóm síðan. Allan daginn hugsar maður um það. Þegar maður sefur dreymir mann það. Maður deyr með nafn þess á vörum."
|
| Ættkvísl |
|
Symphytum |
| |
|
|
| Nafn |
|
officinale |
| |
|
|
| Höfundur |
|
L. |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Valurt |
| |
|
|
| Ætt |
|
Munablómaætt (Boraginaceae). |
| |
|
|
| Samheiti |
|
|
| |
|
|
| Lífsform |
|
Fjölær jurt. |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Hálfskuggi. |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Fölrjómagul, hreinhvít, fagurrauð eða purpurarauð. |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Vor-sumar. |
| |
|
|
| Hæð |
|
60-100 sm (-150 sm) |
| |
|
|
| Vaxtarhraði |
|
|
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Uppréttur, greinóttur fjölæringur, allt að 150 m hár, vex upp af þykkum, spólulaga, lárétturm jarðstöngli. Stönglar grófir, með þétt þornhár og stríhár. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Neðri lauf stór eða allt að 25 sm, egglaga-lensulaga, langydd og legg. Efri lauf aflöng-lensulaga, legglaus. Vængir hlaupa niður legginn geta náð niður fyrir næsta lið. Margblóma kvíslskúfur, drjúpandi í fyrstu en síðar uppréttur og myndar blómskipun sem líkist punti. Blómleggir 5-10 mm með stutt, útstæð þornhár. Bikar 8-13 mm, tennur lensulaga, ydd, 2-3 x lengri en pípan. Króna 8-20 mm, fölrjómagul, hreinhvít, fagurrauð eða rauðpurpura, silkihærð með breiða, þríhyrnda, aftursveigða krónuflipa.
Fræflar með frjóhnappana lengri en frjóþræðina og tengslin ná upp fyrir frjóhnappana. Ginleppar lítið lengri en breið þríhyrnings-lenslaga frjóhnappana. Fræ (hnetur) svartar, sléttar og glansandi.
|
| |
|
|
| Heimkynni |
|
Víða í Evrópu og tempraða hluta Asíu. |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
Djúpur, frjór, rakur-meðalrakur. |
| |
|
|
| Sjúkdómar |
|
|
| |
|
|
| Harka |
|
5 |
| |
|
|
| Heimildir |
|
1,2 |
| |
|
|
| Fjölgun |
|
Skipting að vori eða hausti, sáning að vori, rótargræðlingar. |
| |
|
|
| Notkun/nytjar |
|
Skógarbotn, undir tré og runna. |
| |
|
|
| Reynsla |
|
Harðgerð planta sem og hefur reynst vel í Lystigarðinum. Smá blóm, of grófgerð og stór til þess að geta talist skrautplanta. |
| |
|
|
| Yrki og undirteg. |
|
'Coccineum' er með rauðum blómum er lægri en aðaltegundin; er betri garðplanta. Sama má segja um 'Variegatum' og 'Bohemicum'.
|
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
|
| |
|
|
|
|