Í morgunsárið - Ragna Sigurðardóttir Í morgunsárið greiðir hún sér með trékambi. Hægt með föstum
strokum. Vöxturinn er svo mikill að hana kitlar í svörðinn. Hún
strýkur hendinni yfir gróðurinn. Finnur blóm springa út undir
fingurgómunum. Sóleyjar og baldursbrár. Hún leggur kambinn frá
sér. Fer út í garðinn og krýpur. Kippir upp kartöflugrösum. Rótar og
grefur með berum höndum. Djúpt ofan í moldinni finnur hún sætar og
safaríkar appelsínur.
|
| Ættkvísl |
|
Acer |
| |
|
|
| Nafn |
|
pseudoplatanus |
| |
|
|
| Höfundur |
|
L. |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Garðahlynur |
| |
|
|
| Ætt |
|
Hlynsætt (Aceraceae) |
| |
|
|
| Samheiti |
|
|
| |
|
|
| Lífsform |
|
Lauffellandi tré. |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Sól og skjól. |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Hvítur-gulgrænn. |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Júní (eftir laufgun). |
| |
|
|
| Hæð |
|
8-10 m |
| |
|
|
| Vaxtarhraði |
|
|
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Tré með breiða hvelfda krónu, sem nær allt að 40 m hæð í heimkynnum sínum. Börkurinn flagnar af í smáum hreisturflögum. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Laufin kringluleit með 5 flipa, 8-16 sm breið, grófgerð, gistennt, dökkgræn, gljáandi og hárlaus ofan, grágræn neðan, brún hár eru á blaðtaugum. Lauf oft dálítið rauðleit, 8-14 sm á breidd, með hjartalaga grunn. Haustlitir fallega gullgulir þegar haustið er gott. Blómin gulgræn í 8-12 sm löngum, margblóma, hangandi klösum, koma á eftir laufunum. Fræflar eru 2 × lengri en krónan og egglegið er hært. Brum ólívugræn, skástæð, oft er áberandi rauður litur á brumhlífarblöðum. Aldinið er hnot með 2 vængi. Vængir mætast yfirleitt í gleiðu horni eða eru þvert útstæðir. |
| |
|
|
| Heimkynni |
|
M Evrópa, SV Asía. |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
Meðalrakur, frjór, framræstur, kalkríkur. |
| |
|
|
| Sjúkdómar |
|
|
| |
|
|
| Harka |
|
3 |
| |
|
|
| Heimildir |
|
1, 7, http://en.wikipedia.org |
| |
|
|
| Fjölgun |
|
Sáning strax og fræin hafa náð fullum þroska eða eftir að þau hafa verið forkæld. Fræ í tvívængjuðum, hárlausum hnotum. |
| |
|
|
| Notkun/nytjar |
|
Stakstæð eða í horn á blönduðu beði (þarf mikið rými). |
| |
|
|
| Reynsla |
|
Í Lystigarðinum eru til nokkrar plöntur þar sem lítið er vitað um upprunann og þær hafa verið gróðursettar á ýmsum tímum frá ca 1956 til 2011. Þær hafa kalið mismikið/mislítið gegnum árim.
Meðalharðgert tré sem á erfitt uppdráttar fyrstu 10 árin. Garðahlynur verður gamall. Þarf langt og milt haust. Blæðir mikið eftir klippingu og því er best að klippa og snyrta krónu að sumri eða hausti. |
| |
|
|
| Yrki og undirteg. |
|
Mörg yrki eru til t. d. 'Atropurpureum' með purpuralit blöð á neðra borði Krüssm. um 57 stk. (nb.! þá yfirleitt fjölgað með ágræðslu). |
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
|
| |
|
|
|
|