Sigfús Daðason - Vængjasláttur Akureyri
mjög skreytt
reynitrjám.
Sá sem gengi um bæinn
á septemberkvöldi:
dimmur skuggi innfjarðarins
fylgdi honum á aðra hönd hvar sem hann færi,
lifandi, kvikur!
Sálarspegill!
Heilagur lundur
rís í hæðir.
Og gangi maður í lundinn
er hann þar einn með sjálfum sér.
Það gustar um limið
og fuglarnir í björtum trjákrónunum
fælast skóhljóð einmanans
og hviðra með vængjaslætti
yfir höfði hans og úti í myrkrinu.
Og upp fyrir honum rennur þá: hvílík
sú dýrð sem einmananum hlotnast.
|
| Ættkvísl |
|
Taxus |
| |
|
|
| Nafn |
|
cuspidata |
| |
|
|
| Höfundur |
|
Sieb. & Zucc. |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Japansýr |
| |
|
|
| Ætt |
|
Ýviðarætt (Taxaceae). |
| |
|
|
| Samheiti |
|
T. baccata cuspidata Carr. |
| |
|
|
| Lífsform |
|
Sígrænn runni. |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Hálfskuggi (sól). |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
|
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
|
| |
|
|
| Hæð |
|
1-5 m(-20 m) |
| |
|
|
| Vaxtarhraði |
|
Hægvaxta. |
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Tré, sem verður 20 m hátt eða hærra í heimkynnum sínum, en yfirleitt bara runni t.d. í Þýskalandi, hérlendis eingöngu lítill runni. Greinar útstæðar eða uppsveigðar, börkur rauðbrúnleitur, ársprotar rauðleitir. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Brum oftast egglaga, þau neðri eru allt að því þríhyrnd og kjöluð. Barrnálar óreglulega tvítauga, bandlaga, mjókka snögglega í stingandi brodd, 15-25 mm langar og allt að 3 mm breiðar, mjókka snögglega í greinlegan, gulleitan legg, sem er 2 mm á lengd. Nálar djúpgrænar ofan, en að neðan með 2 gulleitar loftaugarendur. Nálarnar standa meira og minna óreglulega út frá sprotunum og mynda þröngt V ofan á þeim. Blómin einkynja og plönturnar eru sérbýlisplöntur. Kvenblómið er eitt íhvolft fræblað, sem verður að rauðu aldini með einu fræi. Fræ egglaga, samþjöppuð, dálítið 3-4 köntuð. Frækápa rauð. Aldinin á Japansý eru oft nokkur saman í hóp, og því fleiri saman en hjá Taxus baccata. Brumhlífarblöð eru oftast egglaga og þau neðri þríhyrndari, yddari, grábrún og kjöluð. Þau sitja lausar en hjá Taxus baccata. |
| |
|
|
| Heimkynni |
|
Japan, Kórea, Manchúría og austurströnd Síberíu. |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
Léttur, frjór. |
| |
|
|
| Sjúkdómar |
|
|
| |
|
|
| Harka |
|
6 |
| |
|
|
| Heimildir |
|
1, 7 |
| |
|
|
| Fjölgun |
|
Sumargræðlingar í ágúst-september. |
| |
|
|
| Notkun/nytjar |
|
Í norður og austur jaðri beða. |
| |
|
|
| Reynsla |
|
Í Lystigarðinum er planta sem sáð var til 1982 og önnur sem var keypt 1988, báðar eru fallegar og kal í þeim oftast ekkert. |
| |
|
|
| Yrki og undirteg. |
|
Fjöldi yrkja, t.d. Taxus cuspidata 'Nana' '- kk yrki, óreglulega vaxinn og lágur runni, um 1 meter á hæð og breidd. Hann vex aðeins 3-5 sm á ári. Nálar eru 20-25 mm langar, fölgrænar til djúpgrænar og standa mest óreglulega út frá sprotunum. Afbrigðið er upprunalega komið frá Japan. Þetta ræktunarafbrigði hefur verið til í góðum Þrifum í Reykjavík í mörg ár, og hefur reynst mjög skuggþolið, en líka mjög hægvaxta. Það þrífst líklega betur í hálfskugga heldur en fullri |
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
Verðmæt tegund vegna djúpgræna barrsins og þess hve vetrarþolin hún er. |
| |
|
|
|
|