Ólafur Jóhann Sigurðsson - Á vordegi Grundin eignast gullinn fífil,
geislafingur hlýir strjúka
lambakóng með lítinn hnýfil,
lambagrasið rauða og mjúka.
Vappar tjaldur, vellir spói,
verpir í broki mýrispýta.
Bráðum kveikir fenjaflói
fífublysið mjallahvíta.
Bráðum mun í morgunstillu
meðan þokan kveður dranga
ljósberi hjá lágri syllu
lyfta kolli til að anga.
Blíða daga, bjartar nætur
bugðast á með tærum hyljum
eftir laut sem litlir fætur
lásu forðum berum iljum.
|
| Ættkvísl |
|
Convallaria |
| |
|
|
| Nafn |
|
majalis |
| |
|
|
| Höfundur |
|
L. |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Dalalilja |
| |
|
|
| Ætt |
|
Liljuætt (Liliaceae). |
| |
|
|
| Samheiti |
|
|
| |
|
|
| Lífsform |
|
Fjölær jurt. |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Hálfskuggi (sól). |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Hvítur. |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Maí-júní. |
| |
|
|
| Hæð |
|
- 25 sm |
| |
|
|
| Vaxtarhraði |
|
|
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Hárlaus fjölæringur með skriðula jarðstöngla. Stönglar uppréttir með allmörg græn eða fjólublá hreistur neðst og 1-4 lauf ofantil. Laufblaðkan egglensulaga til oddbaugótt, 3-23 sm x 5-10 mm, ydd eða odddregin. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Blómskipunarleggur 1-24 sm, grunnur slíðursins er einskonar lenging á leggnum. Blómskipunarleggir eru stakir, hvasshyrndir, vaxa úr öxlum hreistranna, styttri en laufin. Blómskipunin er einhliða klasi. Blóm 5-13, drúpa. Blómleggir oftast bognir niður og eru lengri en egglensulaga stoðblöðin. Blómhlíf er kúlu-bjöllulaga, 5-11 x 5-11 mm, hvít, samvaxin til hálfs eða að 2/3, flipar 6, aftursveigðir í endann. Egglegið yfirsætið, 3-hólfa með 4-8 eggbú í hverju hólfi. Stíll ógreindur, fræni hnúðlaga. Aldinið er rautt ber. |
| |
|
|
| Heimkynni |
|
Evrópa, Asía, N Ameríka |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
Meðalfrjór, lífefnaríkur, rakaheldinn. |
| |
|
|
| Sjúkdómar |
|
|
| |
|
|
| Harka |
|
3 |
| |
|
|
| Heimildir |
|
= 1 |
| |
|
|
| Fjölgun |
|
Skipting, sáning. |
| |
|
|
| Notkun/nytjar |
|
Í steinhæðir, sem undirgróður. |
| |
|
|
| Reynsla |
|
Í Lystigarðinum eru nokkrar gamlar plöntur og ein frá 2015, allar þrífast vel. Harðgerð, langlíf jurt, góð til afskurðar, notuð í brúðarvendi erlendis. |
| |
|
|
| Yrki og undirteg. |
|
Er mjög breytileg tegund útbreidd í tempraða beltinu á norðurhveli. Víða ræktuð vegna ilmandi blóma sem standa lengi. Þegar plantan hefur einu sinni náð rótfestu getur hún orðið næstum óupprætanlegt illgresi, en hún er góð jarðvegsþekja undir tré og runna. Hún þrífst best í hálfskugga og í rakaheldnum jarðvegi með miklu af lífrænum efnum. Blómstrar ekki í miklum skugga.-----
v. keiski (Miq.) Maxim. er minni en aðaltegundin, allt að 7,5 sm. Lauf allt að 15 sm, 2-3, oddbaugótt-aflöng. Í Lystigarðinum er til ein planta undir þessu nafni, sem sáð var til 1990, þrífst vel. -----
Til er fjöldi af yrkjum og afbrigðum.
'Plena' er með ofkrýnd blóm, 'Rosea' er með bleik blóm og 'Variegata' er með hvítar eða gular rendur langs eftir laufblöðum. |
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
|
| |
|
|
|
|