Halldór Kiljan Laxness - Heimsljós "Fegursta blómið, það lifir í huldum stað, fæstir fá nokkurntíma að sjá það, mörgum sést yfir það, nokkrir kunna ekki skil á gildi þess, þeir sem uppgötva það munu ekki sjá annað blóm síðan. Allan daginn hugsar maður um það. Þegar maður sefur dreymir mann það. Maður deyr með nafn þess á vörum."
|
| Ættkvísl |
|
Larix |
| |
|
|
| Nafn |
|
occidentalis |
| |
|
|
| Höfundur |
|
Nutt. |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Risalerki |
| |
|
|
| Ætt |
|
Þallarætt (Pinaceae). |
| |
|
|
| Samheiti |
|
|
| |
|
|
| Lífsform |
|
Lauffellandi barrtré. |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Sól. Þrífst ekki í skugga. |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Karlblóm gul, kvenblóm græn, rauðleit eða purpura. |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
Vor . |
| |
|
|
| Hæð |
|
6-10 m |
| |
|
|
| Vaxtarhraði |
|
|
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Lauffellandi, mjög hávaxið tré, 40-45(-80) m í heimkynnum sínum. Bolur 1,3-1,7 m í þvermál. Börkur gamalla trjáa kanelbrúnn og með djúpum grópum. Á ungum trjám er börkurinn dökkgrár til brúnn, dettur af í þunnum hreistrum. Króna mjókeilulaga. Greinar fremur stuttar, næstum láréttar, útstæðar. Ársprotar eru gulleitir til appelsínubrúnir, rákóttir með hæringu í rákunum en verða fljótlega hárlausir. Dverggreinar stuttar, kastaníubrúnar. Vetrarbrum keilulaga, dökkbrún, dálítið kvoðug, brumhlífar hærðar og kögraðar. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Barrnálar 15-40 í knippi á dverggreinunum, útstæðar, 25-40(-50) mm langar, stinnar, grágrænar, hvassyddar, að neðan með 2 hvítar loftaugarendur og kjöl, en bogadregnar ofan. Blómin eru einkynja (hvert einstakt blóm annað hvort karlkyns eða kvenkyns), en bæði kynin er að finna á sama trénu. Karlreklar eru hnöttóttir til aflangir og gulir til gulgrænir, kvenreklar eru litlir, uppréttir og skærrauðir þegar þeir eru ungir. Vindfrævun. Könglar á 6 mm löngum, hærðum leggjum, egglaga, 25-35 mm langir, 25-30 mm breiðir. Köngulhreistur allt að 30-50 ,næstum kringlótt, 8-12 mm breið, jaðar efst ögn hærður að utan. Hreistur blöðkur lensulega, mjög framstæðar, uppréttar, með rófu. Fræ með brúnan væng, vængur og fræ samanlagt 6-8 mm langt. |
| |
|
|
| Heimkynni |
|
Vestur N-Ameríka – Breska Kólumbía til Montana suður til Washington og Oregon. |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
Léttur (sendinn), meðalfrjór, vel framræstur, en rakur, sýrustig skiptir ekki máli. |
| |
|
|
| Sjúkdómar |
|
Trén verða oft fyrir átu/sveppsjúkdómi erlendis og drepast, eru samt góð tré og geta verið mjög góð. |
| |
|
|
| Harka |
|
Z4 Ekki viðkvæmt fyrir frosti. |
| |
|
|
| Heimildir |
|
= 1, 7, http://dendro.cnre.vt.edu, http://www.pfaf |
| |
|
|
| Fjölgun |
|
Sáning. |
| |
|
|
| Notkun/nytjar |
|
Í raðir, í beð, í þyrpingar.
Ársvöxturinn mikill þegar þau eru ung. Gömul tré þróa mjög þykkan börk sem ver gegn skógareldum. Getur þolað hvassviðri en ekki saltúða.
|
| |
|
|
| Reynsla |
|
Í Lystigarðinum er til ein planta sem sáð var til 1992. |
| |
|
|
| Yrki og undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
|
| |
|
|
|
|