Vorið góða, grænt og hlýtt (Heinrich Heine, þýðing) Vorið góða, grænt og hlýtt,
græðir fjör um dalinn,
allt er nú sem orðið nýtt,
ærnar, kýr og smalinn.
Kveður í runni, kvakar í mó
kvikur þrastasöngur;
eins mig fýsir alltaf þó:
aftur að fara í göngur.
|
| Ættkvísl |
|
Lilium |
| |
|
|
| Nafn |
|
regale |
| |
|
|
| Höfundur |
|
Wils. |
| |
|
|
| Ssp./var |
|
|
| |
|
|
| Höfundur undirteg. |
|
|
| |
|
|
| Yrki form |
|
|
| |
|
|
| Höf. |
|
|
| |
|
|
| Íslenskt nafn |
|
Kóngalilja |
| |
|
|
| Ætt |
|
Liljuætt (Liliaceae). |
| |
|
|
| Samheiti |
|
|
| |
|
|
| Lífsform |
|
Fjölæringur og laukplanta. |
| |
|
|
| Kjörlendi |
|
Sólríkur vaxtarstaður. |
| |
|
|
| Blómlitur |
|
Hvítur. |
| |
|
|
| Blómgunartími |
|
September. |
| |
|
|
| Hæð |
|
50-200 sm |
| |
|
|
| Vaxtarhraði |
|
|
| |
|
|
|
|
|
| Vaxtarlag |
|
Uppréttir, laufóttir stönglar. |
| |
|
|
| Lýsing |
|
Stönglar grannir og seigir, 50-200 sm langir, grágræn með purpura slikju, myndar rætur. Lauf 5-13×0,4-0,6 sm, stakstæð, legglaus, bandlaga, 1-tauga, allt að 12,5 sm löng. Blómin eru 1-25, hvít trektlaga, ilmandi, lárétt, trektlaga, í sveip. Blómleggir 2-13 sm, útstæð. Blómhlífarblöð 12-15×2-4 sm, baksveigð í oddinn, hvít, innra borð krónupípunnar krómgul en bleik-purpuralit á ytra borði. Laukar 6,5-15,5 sm breiðir, sammiðja, hreistur þykk, skarast, lensulaga til egg-lensulaga, ydd, verða dökkpurpura ef sólin skín á þau. Frjóhnappar og frjó krómgult, stíll og fræni grænt. Aldin purpura 5-7×2,5 sm, fræ allt að 7 mm.
Myndar mikið af fræjum. |
| |
|
|
| Heimkynni |
|
V Kína. |
| |
|
|
| Jarðvegur |
|
Frjór, framræstur, rakaheldinn. |
| |
|
|
| Sjúkdómar |
|
|
| |
|
|
| Harka |
|
5 |
| |
|
|
| Heimildir |
|
= 1, Jelitto, L and Wilhelm Schacht 1990 Hardy Herbaceous Perennials. I & II. – third ed. London. --- Upplýsingar af umbúðum laukanna.
|
| |
|
|
| Fjölgun |
|
Með fræjum, hliðarlaukum og laukhreistrum, (auðræktuð af fræi).
Oftast forræktað inni og síðan plantað út í garð á skjólgóðan stað. |
| |
|
|
| Notkun/nytjar |
|
Skrautblómabeð í skjóli.
Laukarnir eru gróðursettir með 25 sm millibili í beð eða beðjaðra.
Vaxtarstaður þarf að vera sólríkur í skjóli fyrir næðingum, en ekki fast upp við suðurvegg, þar verður of þurrt. Vökvun í meðallagi, þarf reglulega vökvun en ekki of mikla. Jarðvegur þarf að vera frjór, ríkur af lífrænum efnum og vel framræstur. Mælt er með að setja lauf eða annað lífrænt yfir moldina til að halda betur rakanum í henni. Fjarlægið dauð blóm en látið stönglana standa áfram. Laukarnir eru látnir vera á sínum stað og blómstra ár eftir ár.
Fer snemma af stað á vorin og getur þá orðið fyrir frostskemmdu ef henni er ekki skýlt.
|
| |
|
|
| Reynsla |
|
Meðalharðgerð planta, þarf skýlingu ef vel á að vera.
Laukur keyptur og gróðursettur í Lystigarðinn 1989, gróðursett í beð 1995, sein til, blóm í september.
|
| |
|
|
| Yrki og undirteg. |
|
'Royal Gold' ýmist talið stökkafbrigði eða blendingur.
'Album'
Blóm næstum hrein hvít. Frjóhnappar appelsínulitir.
Var sáð í Lystigarðinum 1999, í sólreit 2003. Laukar voru gróðursettir í Lystigarðinn 2003 dauð 2010.
|
| |
|
|
| Útbreiðsla |
|
AÐRAR UPPLÝSINGAR:
Tegundin vex út úr klettaveggjum í fjalladölum í 1500-5500 m hæð. |
| |
|
|
|
|