Gentiana macrophylla

Ættkvísl

Nafn

macrophylla

Íslenskt nafn

Ætt

Maríuvandarætt (Gentianaceae).

Lífsform

Fjölær jurt.

Kjörlendi

Sól - hálfskuggi.

Blómalitur

Blár eða blápurpura, gulleit neðst.

Blómgunartími

Júlí-október.

Hæð

Allt að 60 sm

Vaxtarlag

Fjölæringur 30-60 sm hár. Rætur allt að 30 x 2 sm. Stönglar uppsveigðir eða uppréttir, stinnir, ógreindir, hárlausir. Leggur grunnlaufa 3-5 sm, himnukenndur, laufblaðkan oddbaugótt-lensulaga til oddbaugótt-egglaga, 6-28 x 2,5-6 sm, grunnur mjókkar, jaðar snarpur, blaðkan langydd, 5-7 tauga. Stöngullauf í 3-5 pörum, leggur þeirra allt að 4 sm, himnukenndur, laufblaðka oddbaugótt-lensulaga til mjó-oddbaugótt, 4,5-15 x 1,2-3,5 sm, grunnur snubbóttur, jaðar snarpur, blaðkan langydd, 3-5 tauga.

Lýsing

Blómskipanirnar í þyrpingum í endastæðum kollum, margblóma, stundum líka í fáblóma axlastæðum krönsum, axlastæðu kransarnir eru legglausir, sjaldan á grein sem minnir á blómskipunarlegg. Blómin legglaus. Bikarpípa minnir á hulsturblað, himnukennd, klofin á einni hlið, flipar 4 eða 5, líkir tönnum, 0,5-1 mm. Krónan blápurpura með fölgulan grunn, pípulaga eða krukkulaga, flipar egglaga, 3-4,5 mm, heilrend, snubbótt í oddinn til næstum bogadregin. Ginleppar þríhyrndir, 1-1,5 mm, jaðar heilrendir, hvassyddir. Fræflar festir rétt neðan við miðju krónupípunnar að innanverði, frjóþræðir 5-7 mm, frjóhnappar mjó eggvala, 2-2,5 mm. Stíll 1,5-2 mm, frænisflipar aflangir. Aldinhýði egglaga-oddvala, 1,5-1,7 sm, eggbúsberi stuttur. Fræin ljósbrún, oddvala, 1,2-1,5 mm.

Uppruni

N Kína, Kazakhstan, N Mongólía og Rússland (Síbería)

Heimildir

= 2, Flora of China http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=2&taxon_id=200018006

Fjölgun

Sáning, skipting.

Notkun/nytjar

Í fjölæringabeð.

Reynsla

Stutt, í E4 frá 2000

Yrki og undirteg.

var. macrophylla: Bikar um 1/3 af lengd krónu. Króna krukkulaga, 1,8-2 sm, flipar 3-4 mm. Heimkynni: N Kína í 400-2400 m. (Hebei, Nei Mongol, Ningxia, Shaanxi, Shandong, Shanxi) + N Mongolia og Rússland (Sibería).var. fetissowii (Regel & Winkler) Ma & K.C. Hsia (Syn.: Gentiana wutaiensis Marquand). Bikar um ½ af lengd krónu. Króna pípulaga 2-2,5 (-2,8) sm, flipar 3,5-4,5 mm. Heimk.: N Kína í 600-3700 m.