Pinus sylvestris

Ættkvísl

Nafn

sylvestris

Íslenskt nafn

Ætt

Þallarætt (Pinaceae).

Lífsform

Sígrænt tré.

Kjörlendi

Sól.

Blómalitur

Kk rauð, kvk fjólublá.

Blómgunartími

Júní.

Hæð

5-14 m

Vaxtarhraði

Fremur hægvaxta.

Vaxtarlag

Tré 10-30(-40) m hátt, en það fer eftir því hvar tréð vex, loftslagi og jarðvegi er ýmist beint og grannt með greinalausum bol eða miklu lengri með hnýtta, stutta og snúna boli og breiða skermlaga krónu. Ungar greinar með gulleitum til rauðleitum berki, börkur refrauður á ungum, trjám, flagnar í þunnar flögur. Börkur á gömlum stofnum grábrúnn, að innan rústrauðar, rákóttur, dettur af í flygsum, rákóttur, þykkur og sprunginn neðan til en uppi í krónunni er börkurinn rauðleitur, þunnur og flagnar. Árssprotar hárlausir með grænleitum berki, grábrúnir á 2. ári.

Lýsing

Brum lang-egglaga, 6-12 mm löng, rauðbrún, venjulega kvoðulaus eða stundum kvoðug. Barrnálar 2 saman, lifa 2-4 ár, stinnar, venjulega dálítið snúnar, 4-7 sm langar, allt að 2 mm yddar, blá- eða grágrænar, sagtenntar á jöðrunum og með greinilegar loftaugarákir á efra borði. Kvoðugangar undir yfirhúðinni. Nálaslíður er um 8 mm að lengd, en seinna styttra og varanlegt. Könglar oftast stakir eða 2-3 saman á stuttum eða löngum stilk, hangandi, egg-keilulaga, 2,5-7 sm langir, 2-3.5 sm breiðir, grábrúnir, mattir. Hreisturskildir á ytri köngulhlið betur þroskaðir en á skuggahliðinni, næstum tígullaga, allt að 8 mm breiðir, flatir eða með pýramída upphækkun, lítt áberandi, þverstýfðir. Þrymill smár, sléttur, glansandi, ljósbrúnn (ekki með svart í kring!), yfirleitt ekki með þyrna/þorn. Fræ 3-4 mm löng, egglaga, vængir 3 × lengri, losna úr könglinum að vori þriðja árs frá blómgun talið.

Uppruni

Evrópa austur í Síberíu.

Sjúkdómar

viðkvæm fyrir furulús (Pineus pini)

Harka

2

Heimildir

1,7,9

Fjölgun

Sáning, yrkjum er fjölgað með ágræðslu.

Notkun/nytjar

Í skógrækt, sem stakstæð tré, í þyrpingar, í brekkur.

Reynsla

Fáeinar misgamlar plöntur til í Lystigarðinum, þrífast yfirleitt vel eða sæmilega, ekkert kal.Hefur reynst harðgerð hérlendis og var töluvert mikið notuð í skógrækt á síðustu öld en dó út víða um land af völdum furulúsafaraldurs (1950-60). Þau tré sem lifðu af hafa þó dafnað ágætlega síðan.

Yrki og undirteg.

Fjölmörg yrki í ræktun erlendis sem vert væri að prófa hérlendis svo sem 'Glauca Nana', 'Compressa', 'Doone Valley', 'Globosa Viridis', 'Repens', 'Saxatilis', 'Fastigiata', 'Gold Medal' , 'Aurea', 'Nivea', 'Pendula' og mörg fleiri. Sama má segja um eftirfarandi afbriði af aðaltegundinni. Pinus sylvestris var. lapponica Fries ex Hartmann. með styttri nálar 2,5-4,5 sm, dökkgrænar og könglar eru einnig minni. (Heimk.: N Skandnavía, N Síbería) z1 =1Pinus sylvestris var. mongolica Litvi. Mjúkir grágrænir árssprotar, nálar að 9 sm. (Heimk.: NA Mongólía, NA Kína SM Síbería) z2 =1